شب قدر را قدر بدانیم

شب قدر شب پر فضیلتی است که مقدرات یک ساله آدمی نزد خلیفه خدا بر خلق نازل می شود و به دستور خدا ملائکه و روح در آن شب بر گرد ساحت مقدس حجه الله فی الارض طواف می کنند و امور یک سال را به ایشان تقدیم می دارند.

مشهور در روايات اين است كه اين شب در دهه آخر ماه رمضان و شب بيست و يكم و يا بيست و سوم قرار دارد. در روايتى از رسول خدا(ص) پرسيدند كه شب قدر كدام يك از اين شب‏هاست؟ حضرت فرمودند: آن را در دهه آخر ماه رمضان جستجو كنيد.

فضيلت و ارزش شب قدر

آمرزش گناهان

از امام باقر(ع) روايت شده: كسى كه شب قدر را احيا بدارد گناهانش آمرزيده شود، هر چند گناهانش به عدد ستارگان آسمان و وزن كوه‏ها و مقدار آب درياها باشد.

برتری شب قدر بر هزار ماه

خداوند متعال برخی از ماهها و شبها و روزها را بر ماهها و شبها و روزهای دیگر برتری داده است از جمله این ماهها ماه مبارک رمضان است که شب قدر را در آن ممتاز گردانیده است. با اختصاص این شب به پیامبران و اوصیای ایشان (صلوات الله علیهم اجمعین) آنان را بر بقیه مردم برتری بخشیده است.

خداوند متعال در سوره مبارکه قدر به برتری شب قدر بر شب های دیگر اشاره نموده است «لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ» و شب قدر را بر هزار ماهی که شب قدر ندارد برتری داده است.

نزول کتب آسمانی در ماه مبارک رمضان

طبق احادیث رسیده از ائمه معصومین (علیهم السّلام) نزول قرآن کریم و برخی از کتب آسمانی دیگر در ماه رمضان بوده است.

نوشتن مقدرات در شب قدر

در احادیث رسیده از جانب رسول الله (صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین (علیهم السّلام) از نازل شدن مقدرات یک سال آتی در این شب بر نبی خدا یا اوصیای ایشان خبر داده اند و این سنت الهی از ابتدای آفرینش زمین وجود داشته است و ادامه خواهد یافت.

يَمْحُواْ اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ (سوره مبارکه رعد، آیه 39)

ترجمه آیه: خدا هر چه را بخواهد محو مى ‏كند و هر چه را بخواهد ثابت و پابرجا مى‏ نمايد و «امّ الكتاب» نزد اوست.

حمران گوید از حضرت امام صادق (علیه السلام) درباره آیه «خدا هرچه را خواهد محو یا اثبات می کند و نزد اوست تمام کتاب» پرسیدم. فرمود: ای حمران، وقتی شب قدر می رسد، ملائکه نازل می شوند و قضا و قدر و امورات یک سال را بر آسمان دنیا می نویسند. اما هرگاه خدا بخواهد آن امور به تأخیر می افتد یا جلو می افتد و یا آن امور کم یا زیاد می شود. سپس هرچه را بخواهد که محو‌ کند یا انجام دهد، به ملک امر می کند و انجام می شود.

فضیلت روز قدر به مانند شب قدر

در احادیث دیگری حضرت امام جعفر صادق (علیه السّلام) روز شب قدر را چون شب قدر با فضیلت برمی شمارند:

ابْنُ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: لَيْلَةُ الْقَدْرِ فِي كُلِّ سَنَةٍ وَ يَوْمُهَا مِثْلُ لَيْلَتِهَا.

ابن عمیر از هشام بن حکم از حضرت امام صادق (علیه السّلام) نقل می نماید که فرمودند: «شب قدر در هر سال وجود دارد و روز آن مانند شب آن است.»

نامگذاری شب قدر

 «قدر» معانی متعددی همچون قدرت، تقدیر و اندازه گیرى، تنگ گرفتن، مساوی بودن یک چیز با چیز دیگر بدون کم و زیاد دارد.

در این که چرا این شب را شب قدر نامیده اند مفسران قرآن کریم دلایل زیادی آورده اند که مهمترین آنها بدین شرح است:

* شب قدر یعنی شب بزرگ و با عظمت و چون این شب، شب شریفی است به آن شب قدر می گویند؛ یعنی شبی که صاحب قدر و منزلت و شرافت است. از لحاظ لغوی نیز، در قرآن کریم « قدر» به معنای منزلت و بزرگی خداوند عالم آمده است و می خوانیم: «ما قدروا لله حقّ قدره». یعنی آنان عظمت خداوند را نشناختند. همچنین، رمز بزرگی و عظمت شب قدر در خود سوره قدر، نیز بیان گردیده و می فرماید: «شب قدر، از هزار ماه بهتر است.

*چون در این شب، فرشتگان بسیاری به زمین می آیند زمین تنگ می گردد، لذا آن را شب قدر نامیدند، زیرا «قدر» به معنای «ضیق و تنگی» نیز می باشد.

*یکی دیگر از معانی «قدر»، «تقدیر و سرنوشت» است و در این شب، امور بندگان تا سال آینده مقدّر می گردد. تفسیر برهان از امام باقر (علیه السلام) روایت می کند که: «در شب قدر، هر امری از امور بندگان تا شب قدر سال آینده معین می گردد، از خیر و شر، طاعت و معصیت، ولادت و مرگ و روزی موجودات و هرآنچه در آن سال مقدّر گشته حتمی است و خداوند را در آن مشیت است».

*علت دیگر این نامگذاری این است که قرآن با قدر و منزلت بر پیامبر والا قدر و برای امت با قدر و ارزش، به واسطه ملکی صاحب قدر نازل گردیده است.

علت مخفی بودن شب قدر

برخی معتقدند علت مخفی بودن شب قدر در میان شبهای ماه مبارک رمضان این است که مردم به همه این شبها اهمیت دهند همان گونه که خداوند رضای خود را در میان انواع طاعات پنهان کرده تا مردم بر همه طاعات روی آورند، خشمش را در میان معاصی پنهان کرده تا از همه گناهان بپرهیزند، اسم اعظم را در میان اسمائش پنهان نموده تا همه را بزرگ دارند.