آیا ائمه اطهار در برزخ هم شفاعت میکنند؟
شفاعت در برزخ
روایاتی از ائمه نقل شده که ظاهر آن ها دلالت بر عدم وجود شفاعت در عالم برزخ می کند.
عَمرو بن یزید می گوید: به حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام عرض کردم: من شنیدم که شما میگفتید: تمام شیعیان ما با هر کرداری که دارند در بهشت هستند. حضرت فرمود: این قول تو را تصدیق می کنم، سوگند به خدا که همه در بهشتند.
عرض کردم: فدایت شوم! گناهان، بسیار و بزرگند. حضرت فرمود: امّا در قیامت، پس همه شما در بهشتید بواسطه شفاعت پیامبرِ مُطاع یا به شفاعت وصیّ آن پیامبر ؛ و لیکن من از برزخ شما نگران و در هراس میباشم.
عرض کردم: برزخ چیست؟ فرمود: برزخ عبارت است از عالم قبر از وقتی که انسان میمیرد تا زمانی که قیامت بر پا می شود». (فروع کافی، ج ۱، ص ۶۶)
در مقابل چنین روایاتی، روایات دیگری قرار دارند که بر حضور و عنایت ویژه پیامبر و ائمه(ع) در برخی مواقع مثل لحظه جان دادن، شب اوّل قبر ، وقت سؤال نکیر و منکر دلالت می کنند؛ مانند:
وَ قَالَ الصَّادِقُ ع إِنَّ وَلِیَّ عَلِیٍّ ع یَرَاهُ فِی ثَلَاثَةِ مَوَاطِنَ حَیْثُ یَسُرُّهُ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ عِنْدَ الصِّرَاطِ وَ عِنْدَ الْحَوْضِ (من لایحضرهالفقیه ۱ ۱۳۷ باب غسل المیت ….. ص : ۱۳۱)
امام صادق می فرمایند : آن کس که علی علیه السلام را ولی خود قرار دهد در سه جا او را خواهد دید؛ در نزد مرگ، در نزد صراط، و در نزد حوض.
در مقام جمع بین این دو دسته از روایات، احتمالاتی مطرح شده که حاصل را می توان به این صورت، بیان نمود:
شفاعت بر دو گونه است؛
- شفاعت کبرا
- شفاعت صغرا
شفاعت کبرا که به صورت عمومی و فراگیر است، مربوط به قیامت و بعد از حسابرسی کامل می باشد که تمامی مؤمنین در انتظار شفاعت به سر می برند و پیامبر، ائمه اطهار و سایر شافعین به اذن الهی، افرادی را شفاعت می کنند.
امّا شفاعت صغرا که در عالم برزخ جریان دارد، یک جریان عمومی نبوده و تنها برای عده ای خاص به صورت محدود وجود دارد. به عبارت دیگر شفاعت در قبر و برزخ که در روایات متعددی آمده است، نوعی ملاقات و رؤیت است که انسان با معصومین دارد و اطلاق شفاعت به آن (با توجه به تعریف خاص شفاعت) خالی از مسامحه نیست.
به هر حال آنچه از مجموعه آیات و روایات به دست می آید این است که شفاعت به معنای وسیع کلمه (نه به معنای خاص که در مورد قیامت اصطلاح شده است)، در هر سه عالم (دنیا، برزخ و آخرت) صورت می پذیرد. هر چند محل اصلی شفاعت به معنی خاصّ آن در قیامت و برای نجات از آتش دوزخ است. (ر.ک: پیام قرآن ، آیة الله مکارم شیرازی ، ج ۶، ص۵۲۶).
بنا بر این شفاعت به معنای عام آن در هر عالمی امکان پذیر است؛ بلکه شواهدی قرآنی وجود دارد که نشان می دهد شفاعت در دنیا نیز ممکن است. در داستان حضرت یوسف فرزندان حضرت یعقوب، از پدرشان خواستند در پیشگاه خدا برای آنان استغفار کند و حضرت یعقوب نیز پذیرفت و این چیزی جز شفاعت نیست. همچنین حضرت نوح (ع) برای فرزندش نزد خدا شفاعت نمود، ولی شفاعت او پذیرفته نشد.
منبع: porseman.com