آموزش تکه دوزی

چهل تکه دوزی در ایران به نام های مختلفی شناخته می شود از جمله خاتمی دوزی، لندره دوزی و گاهی هم با عنوان تکه دوزی از آن یاد می شود. با ما همراه باشید تا مطالب بیشتری درمورد تکه دوزی مطالعه کنید.

تکه دوزی

آنچه که از اسناد و مدارک محدود بر می آید بیانگر این است که چهل تکه دوزی مخصوصاً زمانی که با آجیده دوزی یا مطلسه دوزی همراه باشد در گروه رودوزی های سنتی ایران جای می گیرد. اصطلاح «رودوزی» یا «روکاری» (Embriodery) به هنری گفته می شود که طی آن نقوش مختلف بر روی پارچه های بدون نقش از طریق دوختن یا کشیدن قسمتی از نخ های تار و پود پارچه به وجود می آید (منتخب صبا). هر چند که زمان پیدایش «رودوزی» که در آغاز برای تزئیین البسه بوده دقیقاً مشخص نیست اما اسناد و مدارک موجود و نمونه های به دستآمده حکایت از رواج رودوزی ها در دوران ایران باستان دارد.

این نوع دوخت از دوران گذشته در ایران رایج بوده با این حال تاریخ مشخصی برای پیدایش آن در دست نیست، اما آثار باقی مانده در موزه های ارمیتاژ لنینگراد و مترو پولیتن و موزه یایران باستان حکایت از رواج خاتمی دوزی در دوره ی سلجوقی دارد. به طور کلی این کار در ایران در زمان های متفاوت رایج بوده به طوری که قطعات مختلف پارچه با مهارت هر چه تمام تر و با توجه به هماهنگی کامل رنگ ها در کنار یکدیگر دوخته می شدند و روی بخیه ها را هم با گل دوزی های ابریشمی (آجیده دوزی) زیبا می ساختند.

روش های تکه دوزی: 

• 1)روش ساده
• 2)روش معرق
• 3)روش ضخیم دوزی و برشی
• 4)روش نمدی
• 5)روش مرصعی

این دوخت معمولا به دوخت قطعات ریز و درشت و رنگارنگ پارچه های مختلف به یکدیگر اطلاق می شود. این قطعات معمولا از انواع پارچه های: ساده، گلدار، چهار خانه، محرماتی، خالدار تهیه می شود و نام چهل تکه نیز به معنای استفاده از تکه های مختلف در تعداد زیاد بر روی این هنر دستی نهاده شده است، تکه های پار چه عموما به شکل: مربع، مثلث ریز و درشت و لوزی بریده و از پشت با کوک به یکدیگر وصل می شوند و سپس به وسیله دوخت های ریز به هم دوخته و محکم می گردند.

روش معرق

در این روش هنرمند پس از طراحی و نقش پردازی روی زمینه، کاردهای معین روی زمینه را، از زمینه جدا و به اندازه- ی آن از رنگ دیگر زمینه بریده و جایگزین می نماید و با دقت زیاد در ایجاد هماهنگی رنگ ها و محاسبه وبرش روی بخیه ها را قیطان گذاری نموده و ضمن بست، دوخت های تزیینی دیگری را برای جلوه بخشیدن خاص به دوخت به کار می برد.

روش ضخیم دوزی وبرشی

دراین روش گاهی از 5 یا 6 لایه از پارچه ها با رنگ های متفاوت استفاده می شود. ابتدا طرح را روی زمینه پیاده نموده بعد با توجه به نقش زمینه قسمت هایی از لایه های رویی را می برند تا رنگ پارچه ی زیرین نمایان شود. در مورد طرحی که یک نقش اصلی در مرکز دارد باید لایه ها را پیش از شروع به دقت تنظیم کرد.

روش نمدی (فوتر)

نمد هیچ وقت سائیده وریش ریش نمی شود ونیازی به برگرداندن کناره های آن نیست. قطعات را سنجاق کرده و با بخیه لغزنده به زمینه می دوزند. تکه دوزی نمد را هنگام دوختن می توان با چند قطره چسب نگه داشت. البته جنس زمینه را باید از پارچه ای ضخیم انتخاب کرد تا با جنس نمد تناسب داشته باشد، نخ پشمی الوان برای برودری دوزی مناسب بوده و می توان این دوخت را با دوخت های دیگر همراه نمود.

روش مرصعی

در این روش دوخت، هنر مند تکه دوز، پدیده ی خودش را با سنگ دوزی، مروارید دوزی، منجوق دوزی، زغره دوزی همراه می سازد که این لندره دوزی را لندره دوزی مرصعی می گویند.

منبع: آکا ایران