علل و درمان کمردرد در زنان

ستون فقرات در حال ایستاده مانند دکل کشتی به کمک طناب های ارتباطی از همه طرف نگهداری می شود. این طناب ها در بدن و اطراف ستون فقرات عضلاتی هستند که از همه جهت هم از پشت و هم به کمک عضلات شکم کار نگهداری بدن را بر عهده دارند.

آمار نشان می دهد که ۸۰ درصد از افراد در دوران زندگی خود حداقل یک مرتبه به علت کمردرد به پزشک مراجعه کرده اند. اگر چه علت کمردرد در بسیاری از بیماران از طریق شکایت بیمار، آزمون های بالینی و آزمایشگاهی و همچنین تصویربرداری پزشکی قابل شناسایی است، ولی به دلیل شایع بودن دردهای ناحیه کمر و عوامل مختلفی که در ایجاد آن نقش دارند، تشخیص علت اصلی به وجود آورنده کمردرد مشکل است.

در ستون فقرات، در صورت ضایعه و درگیر شدن عناصر حساس به درد همانند ماهیچه ها و تاندون های آنها، رباط ها، فاسیا، مفاصل بین مهره ای پشتی (مفاصل فاست یا آپوفیزیال)، اعصاب نخاعی و ریشه های آنها، عروق خونی و طناب نخاعی به هر دلیلی، احتمال ایجاد درد وجود دارد که ممکن است در همان ناحیه یا نقاط دورتری به شکل تیرکشنده احساس شود.

اختلاف میان کمردرد خانم ها و آقایان

اصولا چه در تقسیم و چه در ساختار و حتی در کیفیت کاری عضلات در زن و مرد اختلافاتی وجود دارد؛ در آقایان حجم عضلات اندام دست و پا بیشتر و در خانم ها عضلات پشت و کمر ظریف تر بوده و با انعطاف پذیری بهتر تحمل کاری بیشتری دارند.

این اختلاف خداداده این چنین شکل گرفت که چون مرد باید برای شکار حیوانات به دنبال آن می دوید پس نیاز به اندام ورزیده داشت و همسر با وفای او هم که مجبور به حمل لاشه شکار بود از عضلات قوی تر پشت و کمر بر خوردار بود. این تفاوت سیستم عضلانی و کارایی آن در تقسیم وظایف زن و مرد را می توان همه روزه در تصویر زیبای کوچ عشایر مشاهده کرد که زن حامله با شکم پر، یک بچه به پشت، یک کوزه به سر، بچه دیگری را فرسنگ ها به دنبال قافله می کشد، درصورتی که مرد فقط مراقب راه است و برای جمع آوری احشام به اطراف می دود.

در هر حال خانم ها درد را بهتر تحمل می کنند. لذا علاوه بر اختلاف سازه عضلانی بدن در زنان تغییرات هورمونی چه در دوران قاعدگی و چه در بارداری نقش بزرگی دارد، ولی در مجمو ع دلیل کمردرد اکثرا در عدم هماهنگی کاری عضلات پشت و کمر است که باعث انقباض های غیرطبیعی می شود که همه متاثر از کار اعضای درونی (معده، کیسه صفرا، لوزالمعده، کلیه و امثالهم) یا جای اعمال جراحی مانند سزارین است.

عوامل اصلی کمردرد در خانم ها

بر اساس اصول همه بیماری ها و دردها، کمردرد در خانم ها هم نیاز به دو عامل: یکی زمینه تحریک پذیری و دوم عوامل محرک دارد. در کنار عناصر عمومی، عوامل زمینه ساز درد در زنان عبارتند از: تغییرات هورمونی، جای اعمال جراحی مانند سزارین و شکم بزرگ.

یعنی واقعا تغییرات هورمونی در خانم ها به عنوان یک رخداد طبیعی در شیوع درد در خانم ها مؤثر است؟

ترشح هورمون های مختلف در هر ماه چه مستقیم و چه غیرمستقیم آستانه تحریک پذیری عضلات پشت و کمر را برای انقباضات غیرطبیعی پایین می آورد. دلیل دیگر، نوسانات فشار خون به خصوص فشار خون پایین در اثر مصرف غذای نامناسب یا داروست که باعث نقصان نسبی اکسیژن عضلات می شود و از نشانه های آن(عدم تعادل، سرگیجه و سیاه شدن جلوی چشم) با حرکت سریع در برخاستن مشاهده می شود.

از طرفی تأثیرات هورمونی در مراحل مختلف ماهانه که با انقباض رحم همراه است به اعصاب محیطی منعکس شده و از این طریق روی عضلات هم طبقه در ستون فقرات اثر گذاشته، آمادگی بیشتری برای تحریکات غیرطبیعی و انقباض عضلات ایجاد می کند. به زبان ساده تغییرات کاری اندام های داخلی که باعث کمردرد های تکراری می شود، معمولا مجددا بر طرف می شود، ولی اگر تحریک اضافی از سیستم عروقی، هورمونی یا عصبی بر عضلات وارد شود کمردرد اولیه طبیعی به سادگی از بین نمی رود.

کافی است به دلیل فوق کمی از اسپاسم و درد ماه قبل باقی بماند که در ماه آینده مجددا چند در صدی به آن اضافه شده ادامه آن ایجاد درد دائم می کند و تبدیل به کمردرد مزمن می شود که به انواع و اقسا م تشخیص ها از دیسک و دررفتگی مهره گرفته تا پوکی استخوان نام گذاری می شود!

جای عمل سزارین

گذشته از آمار بالای سزارین که همیشه دلیل پزشکی ندارد و خطرات عمومی، عوارض بیهوشی و عمل جراحی و مشکلات بعد از عمل و مسئله «یک بار سزارین همیشه سزارین»، هم به جای خود قابل تأمل است، حداقل مشکل عمل سزارین، اختلالات ایجاد شده در اثر جای عمل جراحی است؛ بدین معنی که یک عمل جراحی شکم، یعنی برش در چند طبقه پوست بافت زیر پوست، پوشش عضله، عضله و در انتها مخاط شکم و قطع همه این پنج طبقه و به هم زدن تجانس بافتی به طول ۲۰ تا ۳۰سانتی متر در عرض شکم.

پس به راحتی می توان مجسم کرد که بالاجبار چندین عروق خون و عصب در چند لایه در مقطع از هم جدا می شوند و چون ساختار بافتی به هم می خورد جوش خوردن سر به سر آنها غیرممکن است، مضاف بر اینکه اتصال و ترمیم بافت عصبی در جدایی فازها از هم ممکن نیست مانند قطع نخاع که در نتیجه فعل و انفعالات، جا به جایی اطلاعات چه از طریق کانال های عصبی و چه از طریق عروق مختل می شود.

لذا این اختلال ارتباطی در عصب های مویرگی نه تنها در کار بافتی موضع عمل اثر می گذارد که حداقل آن بی حسی، کرخی یا حساس شدن محل عمل است چرا که انتهای نخ اعصاب قطع شده تغییر فرم پیدا کرده، تحریک پذیری خاصی پیدا می کند که مدت ها در محل عمل، ایجاد درد می کند. خوشبختانه درمان این مزاحمت ها به کمک تکنیک نویرالتراپی انجام پذیر است. از طرفی این تغییرات و اختلال موضعی جای عمل، در کنار سایر عوارض از طریق اعصاب بریده شده به اعصاب محیطی ستون فقرات منتقل و زمینه تحریک پذیری عضلانی، تشدید و آماده جرقه ای برای شروع انقباضات می شود که به معنی ایجاد یک حلقه معیوب، یعنی پروسه انقباض، کم خونی و درد اجتناب ناپذیر است.

نقش شکم بزرگ در شیوع درد در خانم ها

ستون فقرات در حال ایستاده مانند دکل کشتی به کمک طناب های ارتباطی از همه طرف نگهداری می شود. این طناب ها در بدن و اطراف ستون فقرات عضلاتی هستند که از همه جهت هم از پشت و هم به کمک عضلات شکم کار نگهداری بدن را بر عهده دارند؛ به عبارت دیگر عضلات شکم هم در ایستادن و هم در راه رفتن نقش کمکی نگه دارنده دارند.

حال وقتی شکم انسان بزرگ شد علاوه بر اضافه وزن به دلیل چربی درونی که مشهود نیست عضلات شکم کارایی خود را از دست داده و باری اضافی برای عضلات پشت و کمر می شوند، در نتیجه عضلات پشت باید علاوه بر وظیفه همیشگی نه تنها کار عضلات شکم را قبول کنند، بلکه بار اضافی آن را هم بیشتر حمل کنند که در دراز مدت باعث خستگی عضلات پشت می شود و در انتها تحریک پذیری آن افزایش یافته برای اسپاسم دسته جمعی و کمردرد های حاد و مزمن آماده می شوند.

چرا در دوران حاملگی با وجود بیش از ۱۰ کیلو اضافه وزن و بزرگی بیش از حد شکم مادر، کمتر کمردرد مشاهده می شود؟

یکی به دلیل زمینه ساختاری ژنتیک عضلات آنهاست که برای چنین شرایط طبیعی برنامه ریزی شده و بدن در مدت ۹ ماه به آن عادت می کند دوم اینکه بعد از ۹ ماه که در حقیقت سه ماه آخر آن را باید در نظر داشت فشار بار اضافی خاتمه می یابد، درصورتی که بزرگی شکم خارج از دوران حاملگی شرایطی است دائمی که علاوه بر اضافه وزن و بار اضافی روی عضلات پشت و کمر تحریک پذیری آن تشدید شده منتظر یک تحریک اضافی است.

عوامل فرعی کمردرد در خانم ها

• تغییرات یا عفونت دستگاه تناسلی، کیست، التهاب تخمدان، افتادگی رحم و غیره
• عفونت دستگاه ادراری، کلیه، مثانه و مجاری ادرار به دلیل کوتاهی راه مجرای ادرار
• ناراحتی، درد و تنش رابطه زناشویی
• تحریکات تغذیه ای حساسیتی. همانگونه که در دوران قاعدگی با تغییرات هورمونی حملات میگرن تشدید می شود این خاصیت در خانم ها می توانند روی انقباض های عضلانی و ایجاد دردهای شبه روماتیسمی نقش بزرگی داشته باشند و عکس العمل های تغذیه ای زودتر مشا هده می شود.
• مصرف داروهای غیر حیاتی که اثرات جنبی آنها به خصوص اثرات جانبی حساسیتی به دلیل فوق در زنان بیشتر مؤثر واقع می شود.

درمان کمردرد

• درمان دارویی طبق نظر متخصص مربوطه با توجه به علت کمردرد.
• درمان فیزیوتراپی که بیشتر در ارتباط با دردهای مکانیکی کاربرد دارد.
• کنترل فعالیت های روزمره جهت کاهش درد و پیشگیری از بروز دردهای کمری.
• درمان جراحی که در آسیب های شدید و موارد خاص مطرح می شود. زمانی که درد بیمار خیلی زیاد باشد و بیمار به درمان های فوق پاسخ ندهد ممکن است نیاز به عمل جراحی ضروری باشد.

منبع: nabzema.com