نویسندگی خلاق
خلاقیت در هر کاری ما را از دیگران متمایز میکند. در نوشتن هم میتوانیم خلاق باشیم تا خوانندگان از خواندن مطالب ما به وجد بیایند. به خصوص وقتی قرار است مطلبی علمی بنویسیم، اگر کمی خلاقیت به خرج دهیم، به نتایج شگفتانگیزی میرسیم. در این مقاله به مبحث نویسندگی خلاق در مطالب علمی پرداختهایم و چند ترفند برای نوشتن مطالب خلاقانه پیشنهاد دادهایم.
«خلاقیت ساختن چیزی از هیچ نیست؛ بلکه خلاقیت توانایی ترکیب، تغییر و بهینهسازی ایدههای قبلی و ارائه طراحی نو است. پس در نوشتن هم میتوان از این ترفندها استفاده کرد و به نویسندهای خلاق تبدیل شد.»
به نوشتههای خود داستان بدهید
اگر آمار فروش کتاب را در ایران و جهان بررسی کنید؛ خواهید دید که همواره کتابهای رمان و داستان در صدر فهرست کتابهای پرفروش هستند.
در برنامههای تلویزیونی، سریالها و فیلمهای سینمایی مخاطبان بیشتری نسبت به برنامههای دیگر دارند؛ چون آنها برای مخاطب داستان میگویند. جالب است ما میخکوب سخنرانیهایی میشویم که سخنران در حال داستانگویی است. اغلب شنیدن حرفها و خاطرات کسانی به دل مینشیند که برای ما داستانگونه صحبت میکنند.
پس وقتی میبینیم «داستان» به این حد برای خودمان و اطرافیان جذاب است، پس چرا در نوشتههای علمی از این جذابیت استفاده نکنیم؟
وقتی قرار است درباره موضوعی علمی برای عموم بنویسیم، سعی کنیم آن را مانند داستان روایت کنیم. یعنی نقطه آغاز، اوج و پایان برای نوشته خود تعریف نماییم. برای مطلبمان شخصیتسازی و فضاسازی کنیم و دقیق و دلنشین به توصیف آنها بپردازیم. به شکلی که مخاطب بتواند فضا و شرایطی که درباره آن نوشتهایم را احساس کند و حتی با شخصیتهای داستان ارتباط برقرار کند.
به سوژهها از زاویه متفاوتی نگاه کنید
یکی از مهمترین عوامل موفقیت و محبوبیت نویسندهها و روزنامهنگاران بزرگ در این است که سعی میکنند به موضوعات و سوژهها از زاویه متفاوتی نگاه کنند.
به طور مثال وقتی نتایج کنکور اعلام میشود، تقریبا همه به دنبال آن هستند که بدانند چه کسی رتبه اول کنکور شده است. در چنین روزهایی تلویزیون، رادیو و مطبوعات پر میشود از گفتگوهای تکراری با رتبههای اول کنکور و پرسیدن اینکه «رمز موفقیت» آنها چه بوده است!
ولی به خاطر دارم چند سال پیش کامران نجفزاده یکی از خبرنگاران تلویزیون کار متفاوتی کرد. نجفزاده به سراغ رتبه آخر کنکور سراسری رفت. با او گفتگو کرد و «رمز ناکامی»اش را پرسید!
مثالی دیگر:
مسابقات المپیک ریو ۲۰۱۶ آغاز شد. معمولا همه رسانهها به نتایج بازیها و آمادگی تیمها و ورزشکاران میپردازند. ولی مجله دانستنیها (که نشریهای علمی و عمومی است) در همان زمان به سراغ فناوریهای پیشرفته به کارگرفتهشده در بازیهای المپیک رفت. برای خیلیها از جمله خود من جالب بود که فناوری چگونه به بهبود قضاوت داوران کمک میکند؟ یا افشانهای که پزشکان بلافاصله پس از مصدومیت ورزشکار استفاده میکنند دقیقا چیست؟ و دهها مورد دیگر.
با سادهنویسی به خواننده احساس بهتری بدهید
هیچ چیزی به اندازه سادهنویسی نوشتهای را جذاب و خواندنی نمیکند. وقتی بتوانید مطلب علمی پیچیدهای را به زبانی ساده و قابل فهم بنویسید، مطمئن باشید به خواننده احساس بسیار بهتری خواهید داد. زیرا به او لذت «فهمیدن» را هدیه کردهاید. پس تا میتوانید در نوشتههای خود از کلمات ساده، جملات کوتاه و مثالهای جذاب استفاده کنید.
حواشی جذاب بنویسید
گاهی اوقات حواشی از متن جذابتر هستند. آنچه باعث میشود تا ما حداقل ۹۰ دقیقه پای تلویزیون بنشینیم و بازی فوتبالی را تماشا کنیم، صرفا فهمیدن نتیجه نهایی آن نیست. زیرا پیداکردن نتیجه هر بازی فوتبال تنها یک دقیقه از ما وقت میگیرد.
به همین خاطر سعی کنید برای مطالب خود حواشی جذاب و خواندنی بنویسید. مانند:
- انعکاس نقل قول و اظهارنظر برخی افراد
- شرح اتفاقی جالب و مرتبط با موضوع
- استفاده از عکسی خاص و جالب
- معرفی کتاب یا منبع
- نوشتن تاریخچه چیزیکه به موضوع شما مرتبط باشد.
- و هر چیز دیگری که فکر میکنید میتواند برای مخاطب خواندنی و جذاب باشد.
بیان متفاوتی داشته باشید
همیشه لازم نیست مطلبی پیوسته با تعدادی میانتیتر مشخص بنویسیم. گاهی نوع خاص ساختاربندی مطلب، باعث جذابشدن آن میشود. مثلا مطالبی با عنوان «آیا میدانستید؟» حتما برایتان آشناست. ساختار این مطالب به شکلی است که نویسنده موضوعاش را با عبارت «آیا میدانستید؟» به صورت پرسشی مطرح میکند و در یک یا دو پاراگراف کوتاه به آن پاسخ میدهد. این یکی از سادهترین و راحتترین نوع در ساختاربندی مطلب است. در حقیقت نویسنده با پرسش و پاسخی ساده، موضوعی یا موضوعاتی را برای خواننده شرح میدهد.
مثال:
آیا میدانستید روسیه بزرگترین کشور جهان است؟
کشور روسیه با ۱۷ میلیون کیلومتر مربع مساحت، بزرگترین کشور جهان است.
در همین زمینه چند پیشنهاد کلی برای شما دارم:
- فهرستهای عددی تهیه کنید
احتمالا مطالبی با تیترهایی مانند «۱۰ فیلم علمی – تخیلی جذاب سال» یا «پنج راه حل برای لاغری» و چنین چیزهایی برایتان آشناست. شما هم میتوانید برای نوشتن برخی مطالب خود از چنین قالبی استفاده کنید. اگر فهرستهای عددی را با مواردی که در ادامه میگویم، تلفیق کنید، نوشتههای بسیار خلاقانهتری خواهید داشت.
- تاریخچه (تایملاین) درست کنید
برخی مطالب به بیان تاریخچهای از چیزی اختصاص دارد. در اینگونه مطالب بهتر است، اتفاقات مهم و تاریخ آنها را استخراج کرده و به صورت دستهبندی شده از گذشته به حال مرتب کنیم. هر اتفاق را با شرح کوتاهی توضیح دهیم و به این شکل تاریخچه دستهبندی شدهای را از آن موضوع به مخاطب ارائه کنیم. این کار را میتوانیم برای آنچه قرار است در آینده اتفاق بیفتند نیز، انجام دهیم. اگر هم در زمینه تصویرسازی و گرافیک ذوق و سلیقه دارید، به راحتی به کمک نرمافزارهای طراحی میتوانید مطالب تاریخچهای خود را به صورت نوار زمان (تایملاین) نمایش دهید.
- پرسش و پاسخ طراحی کنید
نوشتن درباره بعضی از موضوعات میتواند به صورت پرسش و پاسخ باشد. شما درباره یک موضوع، چند پرسش مطرح کنید و به آنها پاسخ دهید. از این قالب در بخش «پرسشهای متداول» یا «Q & A» وبسایت برخی شرکتها و سازمانها برای راهنمایی مراجعین استفاده میشود.
- مجموعهای از نقل قولها جمعآوری کنید
شما میتوانید درباره یک موضوع خاص، نقل قولهای مختلف را از افراد جمعآوری کنید و در قالب نوشتهای جذاب آنها را تنظیم نمایید. این نقل قولها میتواند توسط خود شما به صورت مستقیم از افراد گرفته شوند یا از منابع معتبر جمعآوری کنید.
منبع: elmnegar
