آسيب های ناشی از سرما

توانايي بدن در مقابله با سرما بسيار كمتر از توان آن براي مقابله با گرما است و در واقع روش اصلي برای گرم نگه داشتن بدن استفاده از لباس و پوشش مناسب است. علاوه بر اين عواملی مثل خستگی, تغذيه نامناسب, سابقه بيماری(مرض قند, بيماري قلبی – عروقی يا تنفسی , …), مصرف داروهای خاص (مثل داروهای فشارخون و از همه مهمتر مصرف الكل ), نامناسب بودن لباس و پوشش فرد و عوامل مختلف ديگری نيز باعث مستعد شدن فرد به كاهش درجه حرارت بدن و آسيب های ناشی از آن خواهد بود.

عدم تحرك برای مدت طولانی (مثل سربازان داخل سنگر ) به علاوه سرد بودن هوا, رطوبت بالا, وزيدن باد و خيس بودن لباس ها نيز باعث مستعد شدن فرد و بروز سريع تر و شديدتر آسيب های ناشی از سرما خواهد شد.

مهم: در موارد آسيب های ناشی از سرما نيز پيشگيری بر درمان مقدم است و با رعايت اصول مقابله با سرما حتی در بدترين شرايط آب و هوایی نيز می توان از بروز آنها جلوگيری كرد.

نكته: رطوبت هوا به همراه وزش باد باعث از دست رفتن درجه حرارت بدن می گردد. به ويژه هرچه سرعت باد بيشتر باشد, كاهش درجه حرارت بدن سريع تر خواهد بود. وزش باد تند در يك آب و هوای سرد و مرطوب به سرعت باعث كاهش درجه حرارت بدن فرد خواهد شد.

كاهش عمومی درجه حرارت بدن (هيپوترمی يا افت دمای بدن )

در برخی شرايط مانند قرار گرفتن طولانی در معرض آب و هوای بسيار سرد و يا غوطه ور شدن در آب بسيار سرد, بدن توانايی توليد حرارت لازم برای مقابله با سرمای محيطی را ندارد و در نهايت دچار كاهش دمای عمومی بدن می گردد. به اين حالت اصطلاحاً هيپوترمی گويند. در اين حالت هيپوتالاموس مغز دچار بدكاری می شود و  بدن قادر به كنترل دمای قسمت مركزی خود نيست و درجه حرارت حرارت مركزی بدن از 37 درجه به  كمتر از 35 درجه سانتی گراد خواهد رسيد. افراد سالخورده و ضعيف بخصوص اگر لاغر, خسته و گرسنه هم باشند مستعد هيپوترمی هستند.

علائم و نشانه اين افراد عبارت است از:

• ابتدا بدن آنها دچار لرز می شود.
• پوست سرد وخشك می شود.
• نبض كند می گردد.
• تعداد تنفس بيمار كمتر از حالت طبيعی می شود.
• درجه حرارت بدن به 35 درجه يا كمتر می رسد.
• خواب آلودگی ظاهر می شود كه ممكن است به كُما منجر شود.
• ممكن است ايست قلبی رخ دهد.

ساير علائم عبارتند از:

پوست سرد: يكی از علائمی كه دلالت بر افت دمای بدن و بروز حالت هيپوترمی دارد. (به ويژه سرد بودن پوست شكم )

لرز: از واكنش های دفاعی بدن برای گرم كردن خود است و بدن بطور خودكار سعی می كند تا با افزايش كار عضلات حرارت بيشتری توليد كند و دمای قسمت مركزی خود را ثابت نگه دارد. اما با پيشرفت آسيب و كاهش بيشتر دمای بدن, اين واكنش دفاعی نيز مختل می شود.

گيج و منگ شدن مصدوم و از دست دادن قدرت قضاوت و تصميم گيری و از دست دادن هماهنگی حركات و فعاليت های بدنی

(مهم: مصرف الكل باعث تشديد اين حالت می گردد)

اشكال در تكلم و صحبت كردن  و همچنين سفتی و انقباض عضلانی از ديگر علائم هيپوترمی می باشد.

همانند ساير سوانح, ابتدا ارزيابي صحنه حادثه, دور كردن يا پرهيز از خطر و درخواست كمك را فراموش نكنيد.

سپس ارزيابی اوليه مصدوم و انجام مراحل  ABC  (كنترل  راه هوايی, تنفس, ضربان قلب ) و ديگر كمك های اوليه ضروری در صورت لزوم انتقال مصدوم به مكان گرم و خشك  و ترجيحاً سربسته (مانند ساختمان, چادر, ماشين , … )

خارج كردن لباس های مرطوب, خيس يا تنگ مصدوم و در صورت امكان پوشاندن لباس خشك به مصدوم و قرار دادن وی در داخل كيسه خواب يا انداختن چند پتوی گرم و خشك بر روی او

هيچ گاه بدن مصدوم را با مالش گرم نكنيد و او را نيز تشويق به انجام فعاليت های بدنی و راه رفتن نكنيد.

بدليل كاهش درجه حرارت بدن و بروز اختلال در سيستم الكتريكي قلب, هر ضربه ناگهانی ممكن است منجر به بی نظمی های بسيار شديد و كشنده در ضربان قلب فرد گردد. بنابراين حتی برای خارج كردن لباس های مصدوم ابتدا آنها را قيچی و سپس از بدن مصدوم خارج كنيد.

در صورتی كه فرد هوشيار است و دچار تهوع و استفراغ شديد نيست، می توانيد , نوشيدنی و غذای گرم به وی بدهيد.

نكته: برای كنترل نبض مصدوم مبتلا به هيپوترمی بايد حدود 30 تا 45 ثانيه صبر كنيد.

مهم: حتی در صورت فقدان هوشياری و ديگر علائم حياتی مثل تنفس و نبض نبايد فرد را مرده قلمداد كرد. هر فرد دچار هيپوترمی بايد حتماً به مراكز درمانی منتقل گردد و تحت درمان های لازم از جمله گرم كردن بدن قرار گيرد.

نكته: مصرف نوشيدنی حاوی الكل و كافئين به هيچ وجه مجاز نيست. به ويژه الكل علاوه بر تسريع در از دست دادن حرارت بدن, باعث كاهش حس لمس در پوست فرد و همچنين كاهش سطح هوشياری و قدرت قضاوت وی خواهد شد.

منبع: emdadgar.com