دلایل ابتلا به مه مغزی و درمان آن

مه مغزی نوعی وضعیت و مشکل خاص پزشکی است که طی آن فرد مبتلا در تفکر دچار اختلال حواس‌پرتی می‌شود. در واقع، مه مغزی باعث می‌شود تا فرد اساس گیجی و بی‌نظمی فکری کند یا تمرکز و جمع‌بندی افکار و بیان آنها برایش سخت بشود.

مه مغزی، شکلی از اختلالات عملکردی مغز است که عوارضی چون مشکلات حافظه، عدم وضوح فکری، تمرکز پایین را در فرد ایجاد می‌کند. برخی از افراد مه مغزی را به خستگی ذهنی نیز تعبیر می‌کنند. اگر می‌خواهید در مورد علت‌های ابتلا، راه‌های تشخیص و درمان مه مغزی بیشتر بدانید در این مقاله ما را همراهی کنید.

علت ابتلا به مه مغزی چیست؟

توضیحات بسیاری درباره‌ی علل ابتلا به مه مغزی وجود دارد. برای درمان این مسئله باید ریشه‌ی آن کشف بشود. درادامه به تعدادی دلایل محتمل در این زمینه پرداخته شده است:

استرس

استرس مزمن می‌تواند باعث بالا رفتن فشار خون بشود، سیستم ایمنی را تضعیف کند و احتمال ابتلا به افسردگی را بالا ببرد. مه مغزی نیز از سایر عوارض استرس است. وقتی مغز دچار خستگی می‌شود، تفکر، تمرکز و استدلال دشوار می‌گردد.

کم‌خوابی

کم و بد خوابیدن هم باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد مغزی می‌شود. هر شب باید ۸ تا ۹ ساعت بخوابید. اگر کم بخوابید یا خواب‌تان کیفیت خوبی نداشته باشد، میزان تمرکزتان کاهش پیدا می‌کند و دچار مه مغزی خواهید شد.

تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی هم می‌تواند موجب مه مغزی بشود. در طول بارداری، هورمون‌های پروژسترون و استروژن افزایش پیدا می‌کنند. این موضوع می‌تواند موجب تغییراتی در حافظه و اختلالات شناختی کوتاه‌مدت بشود. علاوه‌براین، افت و کاهشهورمون استروژن در دوران یائسگی هم ممکن است باعث فراموشی، کاهش تمرکز و مه مغزی بشود.

رژیم غذایی

رژیم غذایی هم می‌تواند از عواملی مه مغزی باشد. ویتامین B12 باعث حمایت و حفاظت از عملکرد‌ مغز به‌صورت درست و سالم می‌شود. کمبود این ویتامین هم در ایجاد مه مغزی نقش دارد. اگر دارای حساسیت‌های غذایی خاصی هستید، بیشتر در معرض ابتلا به مه مغزی خواهید بود. ازجمله موادی که احتمال ابتلا به مه مغزی را افزایش می‌دهند، به این ترتیب هستند:

• بادام زمینی؛
• مونوسدیم گلوتامات (Monosodium glutamate) که نوعی افزودنی مجاز در خوراکی‌های مختلف است؛
• آسپارتام که نوعی شیرین‌کننده مصنوعی است؛
• لبنیات.

حذف مواد غذایی حساسیت‌زا می‌تواند به بهبود علائم مه مغزی کمک کند.

داروها

اگر در خلال مصرف داروهای خاصی به مه مغزی دچار شدید با پزشک خود صحبت کنید. شاید لازم باشد که میزان دوز مصرفی دارو را کاهش بدهید یا داروی جدیدی را جایگزین مورد قبلی کنید. امکان وقوع مه مغزی بعد از درمان سرطان نیز وجود دارد. به این حالت مه مغزی شیمیایی می‌گویند. در این حالت، فرد در به خاطر آوردن جزئیاتی مانند اسامی و تاریخ‌ها، مدیریت چند کار با هم و… مشکل پیدا می‌کند و مدت زمانی که صرف انجام کارهای متداول قبلی خود می‌کرده است، کمی طولانی‌تر خواهد شد. معمولا اثر مه مغزی ناشی از شیمی‌درمانی زیاد طولانی نیست، اما برای برخی از افراد بیشتر طول خواهد کشید. برخی از داروهایی که بدون نسخه تجویز می‌شوند هم ممکن است باعث مه مغزی بشوند.

وضعیت‌های پزشکی مختلف

برخی از وضعیت‌های پزشکی خاص که با التهاب، خستگی، تغییر در سطح قند خون و… همراه هستند نیز ممکن است باعث ایجاد مه مغزی بشوند. برای مثال، یکی از علائم سندروم خستگی مزمن دچار شدن به مه مغزی است. در این سندروم، فرد بیش از ۶ ماه دچار خستگی مداوم می‌شود. کسانی که به فیبرومیالژیا مبتلا می‌شوند نیز ممکن است مه مغزی را تجربه کنند. سایر وضعیت‌ها و مشکلات پزشکی که می‌تواند مه مغزی را با خود ایجاد کند، از این قرار است:

• کم‌خونی؛
• افسردگی؛
• دیابت؛
• میگرن؛
• سندروم شوگرن؛
• بیماری آلزایمر؛
• کم‌کاری تیروئید؛
• بیماری های خودایمنی مانند لوپوس، بیماری ام اس (M.S)، التهاب مفاصل؛
• دی‌هایدریشن یا کم‌آبی بدن (dehydration).

شیوه‌ی تشخیص مه مغزی چگونه است؟

اگر در تشخیص و تمییز دادن مسائل دچار مشکل مداومی هستید و این مشکل وخیم‌تر می‌شود و بهبود نمی‌یابد، امکان دارد که به مه مغزی دچار شده باشید و باید به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش‌هایی این مشکل را بررسی کند. شاید دچار شدن به این حالت ریشه در مشکلات اساسی دیگری داشته باشد. بنابراین پزشک درباره‌ی موارد زیر از شما سؤال خواهد کرد:

• سلامت ذهنی؛
• رژیم غذایی؛
• سطح فعالیت‌های جسمانی؛
• مکمل‌ها و داروهایی که اخیرا مصرف کرده‌اید.

لازم است درباره‌ی سایر علائم احتمالی هم صحبت کنید. برای مثال، شخصی که دچار کم‌کاری تیروئید است ممکن است دچار ریزش مو، خشکی پوست، افزایش وزن یا شکنندگی ناخن‌ها هم بشود. آزمایش‌ خون می‌تواند به پزشک در کشف موارد زیر کمک کند:

• سطح غیرعادی قند خون؛
• عملکرد نامناسب کبد، کلیه و تیروئید؛
• کمبود مواد مغذی؛
• عفونت‌ها؛
• بیماری‌های التهابی.

براساس نتایجی که آزمایش خون نشان می‌دهد، پزشک می‌تواند درباره‌ی تشخیص بیماری نظر بدهد. سایر ابزارهای تشخیصی شامل عکس‌برداری و تصویربرداری از داخل بدن با اشعه ایکس، ام.آر.آی (MRI: Magnetic Resonance Imaging) و سی‌تی‌اسکن (Computed Tomography) است. سایر مواردی که برای تشخیص استفاده می‌شود، بررسی اختلالات خواب و آزمایش‌های حساسیت است. بررسی روند مصرف مواد غذایی و یادداشت‌برداری از موادی که در رژیم غذایی استفاده می‌کنید، باعث می‌شود تا به درک درستی در این مورد برسید.

درمان مه مغزی چگونه است؟

درمان مه مغزی وابسته به علت و ریشه‌ی آن است. برای نمونه اگر به کم‌خونی دچار باشید، مصرف مکمل‌های آهن باعث افزایش تولید سلول‌های قرمز خونی می‌شود و از میزان مه مغزی کم می‌کند. اگر دچار یک بیماری خودایمنی باشید، داروهای ضدالتهابی مانند کورتیکواستروئیدها (corticosteroid) یا سایر داروهایی تجویز خواهد شد که سیستم ایمنی را از مقابله با بدن منع می‌کنند.

به‌طور کلی، مه مغزی به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و می‌تواند با رفع کمبود مواد مغذی، تعویض و تغییر داروها یا بهبود کیفیت خواب درمان بشود. درمان‌های خانگی برای مه مغزی از این قرار هستند:

• خوابیدن ۸ تا ۹ ساعت در طول شب؛
• مدیریت صحیح استرس با شناخت محدودیت‌ها و پرهیز از مصرف الکل و کافئین؛
• ورزش کردن؛
• تقویت قوای مغزی (حل معما و به‌کار گرفتن تفکر در حل مسائل مختلف)؛
• تجربه‌ی فعالیت‌های لذت‌بخش و هیجان‌انگیز؛
• افزایش مصرف میوه، سبزی و چربی‌های مفید.

چشم‌انداز مشکل مه مغزی چیست؟

مه مغزی می‌تواند نگران‌کننده باشد. اگر این مشکل درمان نشود، کیفیت زندگی شما را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. اگر این مسئله به‌درستی ریشه‌یابی شود، بهبود پیدا خواهد کرد. از دیگر عواملی که ممکن است موجب مه مغزی بشوند، باید به موارد زیر اشاره کرد:

بارداری

خیلی از بانوان در دوران بارداری دچار مشکلاتی در حافظه و به‌خاطر آوردن چیزهای مختلف می‌شوند. حمل جنین در شکم می‌تواند تغییرات زیادی را به بدن مادر تحمیل کند. مثلا مواد شیمیایی مختلفی برای حفاظت از جنین و تغذیه‌‌ی او ترشح می‌شوند و همین مواد ممکن است روی حافظه تأثیرات منفی داشته باشند.

بیماری ام.اس (Multiple Sclerosis)

بیماری ام اس هم روی سیستم مرکزی مغز اثر می‌گذارد و شیوه‌ی تعامل مغز با سایر اعضای بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تقریبا نیمی از افرادی که به ام.اس دچار هستند، مشکلاتی در زمینه‌ی حافظه، تمرکز، برنامه‌ریزی و صحبت‌کردن پیدا می‌کنند. یادگیری و تمرینات حافظه در این زمینه مفید است و متخصصان در تجویز راهکارهای مؤثر دراین‌باره می‌توانند به فرد مبتلا کمک کنند.

افسردگی

هنگام افسردگی، فرد قادر به تفکر درست یا به‌خاطر آوردن دقیق مسائل نیست. کاملا مشخص نیست که این مه مغزی ناشی ازکمبود انرژی و انگیزه‌ی افسردگی است یا تغییراتی که افسردگی در مغز ایجاد می‌کند. با دارودرمانی و مشاوره، این مشکل رفع خواهد شد.

لوپوس

این بیماری طولانی‌مدت می‌تواند باعث حمله‌ی سیستم ایمنی بدن به سلول‌های خود بشود. علائم لوپوس در هر فرد با دیگری متفاوت ظاهر می‌شود. نیمی از افراد مبتلا به لوپوس دچار مشکلات حافظه، تمرکز و دچار شدن به گیجی هستند. درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد، اما دارو و مشاوره مفید خواهد بود.

معالجه مه مغزی و بهبود تمرکز شما اغلب به سادگی بهبود سبک زندگی است.

پروفسور Felicia Goldstein استاد بخش مغز و اعصاب دانشگاه اموری، مرکز بهداشت مغز در آتلانتا می‌گوید: این یکی از رایج‌ترین شکایاتی است که می‌شنوم.

Goldstein می‌گوید: مه مغزی مانند فراموشی، تفکر آهسته، لحظه‌های “چیزی که می‌خوام بگم نوک زبونمه” و به سختی تمرکز کردن احساس می‌شود، و این برای همه ما اتفاق می‌افتد.

خبر خوب اینکه مه مغزی معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست. اما اختلالات مزمن در وضوح می‌تواند چیزی فراتر از یک حواس پرتی عادی، مانند اختلال تیروئید، سکته، کم خونی، دیابت، افسردگی و یا بیماری آلزایمر را نشان دهد.

در مورد چیز‌هایی که باعث ایجاد مه مغزی می‌شود بیشتر بدانید، و سپس این نکات مورد تأیید دکتر را برای پیش گیری و درمان آن امتحان کنید.

علل شایع مه مغزی

• فشار و استرس
• کمبود خواب
• تغییرات هورمونی ناشی از یائسگی یا بارداری
• یک رژیم غذایی نامنظم
• کمبود ویتامین B ۱۲
• دارو‌ها
• شرایط سلامتی از جمله افسردگی، دیابت، سندرم سوزنر، میگرن و مشکلات تیروئید
• کم آبی
• شیمی درمانی

چگونه از مه مغزی خلاص شویم؟

رژیم غذایی مدیترانه‌ای را دنبال کنید

Goldstein می‌گوید:  من به شدت رژیم غذایی مدیترانه‌ای را توصیه می‌کنم.

در یک مطالعه بزرگسالانی که ماهی، میوه‌ها و سبزیجات، آجیل، لوبیا، دانه‌های کامل و روغن زیتون را خورده بودند، نسبت به هم سالان شأن که این مواد غذایی را کمتر خورده بودند، در آزمایش‌های حافظه و تمرکز نتایج بهتری را کسب کردند.

ماهی سالمون غنی از ویتامین ب. ۱۲ است که برای عملکرد عصبی ضروری است و اسید‌های چرب امگا ۳ موجود در ماهی می‌تواند توجه و سرعت پردازش را در افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف بهبود بخشد. تولیدات غنی از آنتی اکسیدان نیز از تناسب و سازگاری مغزی پشتیبانی می‌کنند.

دکتر جاناتان روسند، رئیس مرکز درمان بیماری‌های مغزی در بیمارستان عمومی ماساچوست در بوستون می‌گوید: “زمانی که ما خوب نمی‌خوابیم و یا از خواب محروم هستیم، حفظ تمرکز و توجه طاقت فرساست. ”

سعی کنید یک روتین منظم خواب را حفظ کنید و وسایل الکترونیکی را یک ساعت قبل از رفتن به تخت خواب کنار بگذارید. نور مانیتور وسایل الکترونیکی تولید هورمون ملاتونین، هورمون مؤثر در کنترل چرخه خواب و بیداری را با اختلال روبرو می‌کند.

فعال بمانید

ورزش شما را هوشیار و تیز نگه می‌دارد: ورزش خون و جریان اکسیژن را به مغز افزایش می‌دهد، خواب را بهبود می‌بخشد، و خطر مشکلات سلامتی که می‌تواند باعث مغز ابری شوند را کاهش می‌دهد.

هدف ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی متوسط در هفته است. یک مطالعه نشان داد که ۱۰ دقیقه پیاده روی از شدت کم تا متوسط باعث تقویت حافظه، توجه و زمان واکنش زنان نسبت به دوز ۵۰ میلی گرم کافئین می‌شود.

پروتیین بیشتری بخورید

از وعده‌های غذایی و میان وعده‌های سنگین کربوهیدرات برای مقابله با سقوط انرژی اجتناب کنید؛ آن‌ها می‌توانند فعالیت هشدار دهنده نورون‌ها را در مغز متوقف کنند. مواد غذایی با پروتئین بالا که حاوی اسید آمینه است، را انتخاب کنید. اسید آمینه این نورون‌ها را تحریک می‌کند. مصرف آب به اندازه کافی نیز، جریان خون را به مغز حفظ می‌کند. یک چرت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه‌ای می‌تواند تار‌های شناختی مغز را روشن‌تر کند.

عصاره رزماری را استنشاق کنید

مطالعات مقدماتی حاکی از آن است که عطر روغن ضروری رزماری باعث افزایش کارآیی در وظایف ریاضی ذهنی می‌شود.

دکتر Rosand می‌گوید: من برای درمان‌های خانگی ارزش زیادی قائل هستم و مردم را تشویق می‌کنم تا زمانی که شواهدی مبنی بر آسیب بر شخص وجود ندارد، آن‌ها را امتحان کنند.

چه زمانی در مورد مه مغزی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر مه مغزی ناگهان خودش را نشان دهد و یا در زندگی روزمره تان اختلال ایجاد کند، بدتر از موارد معمول است و باید به پزشک مراجعه کنید. شما می‌توانید یک آزمایش خون را انجام دهید که در آن دیابت، عدم تعادل هورمونی و کمبود مواد مغذی در آن نمایش داده می‌شود.

اگر فکر می‌کنید که دارو مغز شما را مه آلود می‌کند، ممکن است پزشک شما دوز دارو را تنظیم کرده یا یک داروی جایگزین برای آن تجویز کند.

منبع: چطور