عرب

اعراب تقریبا 4 درصد از جمعیت ایران را تشکیل می دهند که بیشتر در استان خوزستان و جزایر خلیج فارس سکونت دارند . این قوم در گذشته ساکن شبه جزیره ی عربستان بوده که در جنوب غربی آسیا قرار دارد، اعراب پس از ظهور اسلام و گسترش آن ،وارد ایران شدند . از ايلات عرب می توان به بنی طرف، بنی كعب، آل خميس،‌ آل حمير،‌ آل كثير، صابيان،‌ بنی صالح و بنی تميم اشاره كرد. اعراب خوزستانی از نژاد سامی هستند.

آداب و رسوم:

ماه مبارک رمضان

دید و بازدید

در روز اول ماه رمضان کوچکتر ها به دیدن بزرگتر ها می روند به علاوه به دلیل ثوابی که دارد سعی می کنند هر شب یا افطاری بدهند و یا اینکه برای افطاری به خانه نزدیکان خود می روند به همین دلیل دید و بازدید در این ماه به اوج خود می رسد .

روضه‌ خوانی

در این ماه در اکثر خانه ها و حسینیه ها مراسم روضه خوانی برگزار می شود و مردان نیز ساعاتی را در این مراسم حضور پیدا می کنند . در این مراسم از حاضرین با قهوه پذیرایی می شود در واقع، مردم عرب برای خوردن قهوه مراسم و قوانین و باورهای خاصی دارند.

گرگعیان

این مراسم در نیمه ماه رمضان توسط کودکان برگزار می شود به این طریق که در شب پانزدهم ماه رمضان کودکان پس از افطار ، لباس های محلی خود را به تن کرده ، پسران دشداشه می پوشند و دختران چادر عربی به سر می کنند و با شور و شعف به کوچه پس‌کوچه ‌های شهرها و روستاهای عرب ‌نشین می ‌روند و با بر گردن آویختن کیسه ‌هایی که از پیش تهیه ‌شده، برای جمع‌آوری عیدی و شیرینی ماه رمضان به درب خانه‌ ها می ‌روند.

خوراکی ‌ها

زنان و دختران خانواده با تهیه انواع شیرینی محلی همانند لگیمات یا ماقوطه ، شعریه ، شعث ، رنگینک (که با خرما و آرد درست می‌شود) ، حلوای مسقطی و معسل به ‌علاوه فرنی ، حلیم و آش سفره افطار را آماده می‌کنند و به همراه آن آب‌ داغ با نبات و چای به روزه ‌داران تعارف می ‌شود . شیرینی ، خرما و فرنی در این خطه معمولاً در هر سفره افطاری باید باشد و کمتر خانواده ‌ای یافت می‌شود که افطار خود را با خرما یا فرنی نگشاید. مفطح یکی از غذا های پرچرب این قوم است که پخت ‌و پز آن در ماه رمضان بیشتر می‌شود. این غذا در واقع تکه‌ های بزرگ راسته گوسفند است که با ادویه ‌جات خاصی پخته می ‌شود.

صبحانه روز عید فطر

در شهرهای سوسنگرد ، بستان ، حمیدیه و اهواز اقوام بعد از ادای نماز عید سعید فطر برای صرف صبحانه در خانه بزرگ خانواده جمع می شوند .

عید فطر

این عید در بین عرب ها بسیار ارزشمند است و مانند عید نوروز مردم پیشاپیش به خانه تکانی پرداخته و خود را برای استقبال از عید آماده می کنند .  عرب ‌های خوزستان دو روز مانده به عید را «ام‌الوسخ» و یک روز مانده به عید را «ام‌الحلس» می‌نامند. ام‌الوسخ به معنای روز «چرکین» است. در این روز مردم عرب به نظافت خانه ‌های خود می ‌پردازند، اجناس تازه برای منزل می‌خرند و خانه را برای فرارسیدن عید و اکرام مهمان تمیز و آماده می‌کنند. ام‌الحلس نیز که نامی محلی و قدیمی است به معنای روز نظافت و رسیدگی شخصی است.

مراسم ازدواج

المشیة یا “المشایة” (خواستگاری)

زمانی که یک پسر عرب دختری را برای ازدواج انتخاب کرد باید اطلاع دقیق در مورد عدم وجود “ناهی” یا معترض در بین خویشاوندان درجه اول خانواده‌ی دختر داشته باشد این امر در حقیقت نوعی احترام از سوی خانواده پسر تلقی می شود . اگر معترضی نباشد مرحله اول که همان خواستگاری است را شروع می کند .

نیشان

قبل از نشست رسمی خانواده داماد برای عروس انگشتر و چادر عربی به منظور نشان می آورند که به آن نیشان می گویند . در واقع نیشان نوعی نامزدی محسوب می شود که از آن به بعد دختر و پسر وارد دوران نامزدی می شوند .

خطبه

عرب ها به جلسه خواستگاری خطبه نیز می گویند که دارای آداب و رسوم مخصوص به خود است . پدر دختر بعد از مشورت با برادران خود و دادن جواب مثبت به خانواده‌ ی پسر، آماده ‌ی برگزاری مراسم بعدی که یکی از مهمترین مراسم خواستگاری در بین عرب ها است می شود. در این مراسم مهریه و خرید وسایل زندگی عروس و داماد نیز تعیین می شود .

زفه

مادر داماد به همراه زنان و دختران اقوام داماد از شوق و خوشحالی به هنگام دیدن داماد و آوردن عروس به منزل داماد که به اصطلاح زفه گفته می شود با کِل به استقبال آنان می روند .

فدیه

به هنگام ورود عروس و داماد در منزل نیز گوسفندی قربانی می شود که عرب های نواحی شادگان به آن “فدیه” می گویند و به این علت انجام می شود که عروس و داماد را از گزند و آسیب مصون دارد، همچنین به منظور دفع چشم زخم نیز می باشد .

پوشش زنان عرب

عبا

چادر سیاهرنگی است که زنان عرب می‌پوشند و برخلاف چادرهای رایج در ایران، در طرفین شانه‌های عبا بریدگی‌هایی وجود دارد که دست به راحتی از آن بیرون می‌آید تا در صورت وزش باد عبا به آسانی از بدن جدا نشود.

شیلّه

نوعی روسری است که زنان عرب از آن برای پوشش سر و سینه به شکل مقنعه استفاده می‌کنند. رنگ این روسری سیاه است و جنس آن از ابریشم یا نخ خالص است و در دو نوع تابستانی که پارچه آن نازک است و زمستانی که به صورت ضخیم بافته شده، وجود دارند. زنان ثروتمندی که برای تزئین سر و گردن خویش از مهره‌ای به نام «قابچی» استفاده می‌کنند، از روسری‌های نازک‌تر استفاده می‌کنند تا از زیر آن مهره تزئینی دیده شود. معروف‌ترین نوع شیله، «فوطه» نام دارد. شیله‌ای که از الیاف کتان بافته می‌شود و بلبول نامیده می‌شود، ویژه استفاده در فصل تابستان است. شیله‌ای به نام «جز» از نوع مرغوب روسری زنان عرب خوزستان است.

چِلّاب

وسیله‌ای گیره مانند از جنس طلا یا نقره است که به وسیله آن شیلّه روی سر محکم بسته می‌شود و برای زیبایی بیش‌تر در آن نگینی معمولاً فیروزه‌ای به کار می‌برند .

عُصّابه یا چرغدیه

پارچه سیاه رنگی است از جنس ابریشم یا کتان که زنان میانسال و مسن عرب دور سر خود می‌پیچند. در این حالت شیلّه در بالای سر و زیر عصابه قرار می‌گیرد . در مراسم عزاداری نیز اغلب زنان از آن استفاده می‌کنند و برای نشان دادن تألم روحی خود روی عصابه مقداری گِل می‌مالند. بزرگی یا کوچکی عصابه به سن ، طبقه اجتماعی و علویه (سیده) بودن زن بستگی دارد . بدین معنا که هر چه سن زن بیش‌تر باشد یا متعلق به طبقه اجتماعی بالاتری (شیوخ یا سادات) باشد به دورهای عصابه افزوده می‌شود و در حقیقت بزرگی عصابه نمایانگر منزلت اجتماعی صاحب آن است. از این رو زنان شیوخ به ویژه زنان طایفه بنی‌طرف از عصابه‌های بزرگی که از جنس ابریشم است استفاده می‌کنند . این پوشش در عراق، کویت، اردن، سوریه، جنوب فلسطین در نوار غزه و عرب‌های شهر و روستاهای خوزستان متداول و مرسوم است . در فرهنگ عامه عرب خوزستان اقوال مختلفی درباره بستن عُصّابه وجود دارد .

نِفنوف

لباس بلندی است که زنان عرب می‌پوشند. معمولاً زنان جوان بیش‌تر از رنگ‌های تند مانند قرمز، زرد و نارنجی و زنان میانسال و مسن از رنگ‌های قهوه‌ای، سورمه‌ای و سیاه استفاده می‌کنند.

الباس

شلوار زنان عرب «الباس» نام دارد که فرقی با شلوارهای معمولی دیگر اقوام ایرانی ندارد جز این که در برخی مناطق پاچه شلوار تنگ و در بعضی مناطق گشاد دوخته می‌شود.

ثوب

لباس توری شکل ، بلند و پهنی است که اغلب به رنگ سیاه و روی نفنوف پوشیده می‌شود که تا نیمه ساق پا و تا مچ دست را می‌پوشاند و از پشت گردن گره می‌خورد .

بوشیه

نام روگیر زنان عرب در گذشته بوده است که اکنون به ندرت به کار می‌رود . جنس آن از حریر و به صورت توری بافته می‌شود . زنانی که از باورهای مذهبی محکم‌تری برخوردارند، بوشیه به صورت می‌زنند تا چهره از نامحرم برگیرند .