لزوم پایبندی به محتویات عقدنامه
لزوم پایبندی به محتویات عقدنامه
لزوم پایبندی به محتویات عقدنامه : در عقدنامه، بسیاری از مطالب و شرایط لحاظ میکنند. آیا رعایت آنها بر زن و شوهر لازم است؟
پاسخ: عقد، عبارت است از هرگونه تعهد و پیمان دو یا چند نفر یا گروه، برای انجام گرفتن کاری. و به بیان دیگر، عقد، عبارت است از برقرار کردن نوعی ارتباط میان یک چیز و بین چیز دیگر، به گونهای که انجام کار به آن ارتباط و بستگی پیداکند، و از آن جدایی نپذیرد، مانند عقد بیع، که عبارت است از نوعی ربط ملکی میان کالا و مشتری، به گونهای که مشتری بعد از عقد، بتواند در آن کالا هرگونه تصرف کند، و علاقهای که پیشتر، فروشنده با آن کالا داشت قطع میشود، و دیگر نتواند در آن کالا دخل و تصرف کند، چون دیگر مالکیتی در آن ندارد.
در واقع عقد نکاح، نوعی عهد و پیمان است که آیه اوفوا بالعقود شامل آن نیز میشود و بر لزوم وفای به آن بسیار تأکید شده است. بلکه بالاتر از آن عقد نکاح، نوعی میثاق و تعهد لفظی محکم است که با صیغه عقد مخصوص صورت میگیرد، همانگونه که قرآن کریم میفرماید: واخذن منکم میثاقا غلیظا** نساء/21.*** همسران شما هنگام عقد ازدواج از شما پیمان محکم گرفتند** المزان، ترجمه موسوی همدانی، ج4، ص408 و تفسیر روشن، ج5، ص311.***.
بنابراین، رعایت مفاد عقدنامه، لازم و واجب است، البته هر دو طرف میتواند به میل خود از حق خودشان که در عقدنامه ذکر شده، گذشت و چشم پوشی کنند.
صیغه عقد در ازدواجهای پیامبر
لزوم پایبندی به محتویات عقدنامه : پرسش : آیا پیامبر عظیمالشأن اسلام برای ازدواج خودش، صیغه عقد میخوانده یا نیازی نبوده که آن را بخواند؟ اگر صیغه عقد را میخوانده، چگونه بوده است؟
پاسخ: باید توجه داشت که پیامبر اکرم هم، یک انسان مسئول و مکلف است و به رعایت قوانین شرعی ملزم میباشد، و نه تنها به قوانین شرع، پایبند بوده، بلکه پیش از دیگران به دستورهای دین و اوامر خدا، عمل مینماید و نعوذ بالله این گونه نیست که دیگران را امر به خوبی کند و خود را فراموش کند! این یک اصل اولی است، اما مقام رسالت، ویژگیهای حقوقی نیز دارد، ضمن آن که در برخی موارد به علت مصالح عمومی اختیارهای گسترده تری دارد؛
در عین حال تکلیفهای سنگینتری نیز متوجه اوست، مانند واجب بودن نماز شب. با این توضیح؛ در شریعت احکامی به عنوان ویژگیهای نبی مطرح است که ویژه رسولالله است؛ برای مثال حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) میتوانست بیش از چهار زن دایم داشته باشد، ولی مؤمنان چنین حقی ندارند.
لزوم پایبندی به محتویات عقدنامه : در بحث ازدواج، آن حضرت مانند دیگر مسلمانان هنگام ازدواج، خطبه عقد جاری میکردند و در عین حال همانگونه که بیان شد، آن چه که مختص پیامبر میباشد این است که؛ هبه به حضرت، مجاز و مشروع است. هبه، عقد ازدواجی است که مهریه ندارد؛ قرآن مجید میفرماید: و امراة مؤمنة ان وهبت نفسها للنبی ان اراد النبی ان یستنکحها **احزاب/50.***؛ هرگاه زن باایمانی، خود را به پیامبر ببخشد (و هیچگونه مهری برای خود قایل نشود) اگر پیامبر بخواهد میتواند با او ازدواج کند. خالصة لک من دون المؤمنین؛ چنین ازدواجی تنها برای تو مجاز است نه سایر مؤمنان.
پس پیامبر یک حق فراتر دارد که ازدواج به گونه هبه نیز میتواند داشته باشد، در حالی که برای مؤمنان، عقد بدون مهر، باطل است؛ بر این اساس، پیامبر با لفظ هبه هم میتواند صیغه ازدواج بخواند، ولی مؤمنان نمیتوانند چنین کاری انجام دهند.
اما این که، آیا پیامبر (صلی الله علیه و آله) هم صیغه عقد میخوانده است، به یقین این گونه بوده است، چون اجرای عقد، یک حکم عمومی شرعی است و پیامبر از آن استثنا نشده، بلکه به رعایت آن ملزم بوده است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بر پایه حدیثی، فرمودهاند: ما امرتکم الا بما امرنی به و لا دعوتکم الا الیه…؛ من شما را امر نکردم به چیزی، مگر به فرمان خداوند و شما را نخواندم، مگر به سوی خدا** ر.ک: نهجالخطابة، علم الهدی خراسانی، ج1، ص31.***.
عروسی علی (علیه السلام) و فاطمه (علیها السلام)
لزوم پایبندی به محتویات عقدنامه : پرسش : آیا در قرآن کریم، به عروسی امیرالمؤمنین، امام علی (علیه السلام) و حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) اشارهای شده است؟
پاسخ: در قرآن کریم، تنها اصول عقاید دینی و فضایل اخلاقی و کلیات قوانین عملی و آن چه به تربیت دینی و هدایت و به کمال رساندن بشری مربوط است، بیان شده؛ لذا به جزییات مسایل و اموری که نقش چندانی در تربیت و هدایت انسان ندارد، اشارهای نشده است؛
زیرا قرآن کریم تنها یک کتاب تاریخی نیست که به ذکر تمام آن چه در تاریخ اتفاق افتاده است، بپردازد؛ مثلا عروسی امیرالمؤمنین (علیه السلام) و فاطمه زهرا (علیها السلام) نیز در قرآن نیامده است** جهت آگاهی بیشتر، ر.ک: مجله بشارت، شماره 3، ص 60، مؤسسه معارف اسلامی امام رضا (علیه السلام).***.
البته در برخی از روایات که در تفسیر و تأویل آیات 19 – 22 سوره الرحمن آمده میخوانیم:
مقصود از دو دریا در مرج البحرین یلتقیان حضرت علی (علیه السلام) و فاطمه (علیها السلام) هستند که دو دریا عمیقند، و در یخرج منهما اللؤلؤ و المرجان مقصود از لؤلؤ و مرجان، حضرت امام حسن و امام حسین هستند (که از ازدواج حضرت علی و فاطمه متولد شدهاند** ر.ک: مجمعالبیان، شیخ طبرسی، ج9، ص336، مؤسسه اعلمی للمطبوعات.***) روشن است که این روایت از باب تأویل و و بیان بطن آیه است.
کتاب ازدواج و خانواده
نویسنده: محمدرضا حسینزاده
منبع:غدیر
