فرش قرمز اینستاگرام برای ترویج سبک زندگی غربی
اینستاگرام به عنوان یکی از متاخرترین و پر مخاطب ترین شبکه های اجتماعی تاثیر بسزایی بر فرهنگ های جوامع مختلف از جمله فرهنگ اصیل ایرانی گذاشته است.
عصر اطلاعات، عصر بمباران کاربران دهکده مجازی با بهمن اطلاعات است. کاربران فضای مجازی برای مدیریت این حجم اطلاعات به تدریج مجبور به پیاده سازی یک مکانیزم ذهنی برای پالایش اطلاعات، خلاصه سازی آن و در هنگام لزوم فراموش کردن آن هستند.
به همین دلیل، مطالب تحلیلی طولانی در دنیای امروز خوانندگان كمتری دارند. مطالبی كه بیش از همه در شبكه های اجتماعی به اشتراك گذاشته می شوند، كوتاه و در حد دو سه پاراگراف هستند. حتی این دو سه پاراگراف هم درصورتی مورد خوانش كاربر قرار می گیرند كه در همان پاراگراف اول توجه او را جذب كنند.
یكی از روش های خلاصه سازی اطلاعات استفاده از جلوه های بصری است. به صورت طبیعی، تكامل انسان در مسیری پیش رفته كه بتواند اطلاعات بصری را با سرعت زیاد پردازش كند. در نتیجه اگر مفهومی قابل بیان به صورت بصری باشد و به نحو چشمگیری بازنمایی شود، در فرصتی كوتاه اطلاعات لازم را به بیننده منتقل خواهد كرد.
امروز مشاهده عکس خصوصی خانواده، مراسم عقد، گردش و … در اینستاگرام به امری عادی تبدیل شده و گاها افراد به خصوص در سنین پایین تر برای بیشتر دیده شدن و جذب لایک و کامنت، به سمت الگوبرداری از مدل های غربی حرکت می کنند. روند کم شدن پوشش به گونه ای که گویی فرد در میان اعضای نزدیک خانواده حضور دارد، از مهمترین تاثیرات جانبی حضور در این فضا است.
اینستاگرام یكی از پر مخاطب ترین شبكه های اجتماعی در كشور ماست. یكی از دلایل محبوبیت این شبكه، جلوه های بصری آن است كه به آن اشاره شد. دلیل دیگر فراگیر شدنش هم دوربین های دیجیتال ارزان قیمت با كیفیت بالاست كه توانسته یك استودیوی عكاسی را در یك جعبه به اندازه كف دست بسته بندی كند.
بصری بودن اطلاعات مبادله شده در این شبكه باعث شده در كشور ما این شبكه میان بانوان محبوبیت بالاتری داشته باشد. این را از میان عكس های منتشر شده با موضوعاتی همچون گل آرایی، خانه آرایی، آشپزی، شیرینی پزی، مدل های لباس و مو و ناخن در كنار آثار هنری می توان به سادگی تشخیص داد.
اما فعالیت در این شبكه ها باعث تغییراتی در سبك زندگی و فعالیت روزمره افراد شده كه باید از ابعاد روانشناسی، شناختی و اجتماعی مورد توجه ویژه قرار گیرد. در مورد اینكه چنین تغییراتی باید به دیده مثبت نگریسته شود یا تهدید است، متخصصین اجتماعی باید اظهارنظر كنند.اما آنچه می خواهم به آن اشاره كنم، تغییر سبك زندگی است.یك نمونه از این تغییرات ساعات فعالیت كاربران در این شبكه هاست. در مطالعه ای كه در آزمایشگاه شبكه های اجتماعی دانشگاه تهران انجام شد، ساعات فعالیت كاربران شبكه اینستاگرام روی یك نمونه 200 هزار نفری ثبت و مورد تحلیل قرار گرفت.
یكی از مواردی كه در این مطالعه محاسبه شده الگوی فعالیت كاربران در روزهای مختلف هفته و در ساعات مختلف روز است.
نگاهی به این نمودار ها بیندازید. الگوی فعالیت كاربران در روزهای مختلف نشان از شدت گرفتن حجم فعالیت ها در تعطیلات آخر هفته دارد كه به نظر طبیعی می آید.
بعد از فعالیت شدید در روزهای آخر هفته كه در روز جمعه به اوج می رسد، فعالیت ها در روز شنبه شدیدا افت می كند. به تدریج مقدار فعالیت بالا می رود و در روز دوشنبه مقدار نسبتا زیادتری پیدا می كند اما دوباره كم می شود و در روز چهارشنبه به كمترین مقدار در طول هفته می رسد. البته بروز رویدادهای خاص باعث بالا و پایین شدن حجم فعالیت ها می شود اما به صورت متوسط چنین الگویی در همه هفته ها تكرار می شود.
حجم فعالیت در ساعات مختلف روز نشان از این دارد كه كاربران به طور متوسط در ساعت های اولیه صبح كمترین حجم فعالیت را دارند و در ساعات آخر شب فعال تر هستند. میزان فعالیت بین ساعات 11 شب تا یك صبح به اوج خود می رسد.
برخی از تاثیرات شبکه اینستاگرام بر سبک زندگی ایرانی- اسلامی
از بین رفتن حیای عمومی
به مرور با گذاشتن عکسهایی از زندگی خصوصی و شخصی فرد در فضای عمومی با هدف دیده شدن و نمایش خود، حیای فردی از بین رفت و واکنش به مسائلی که تا چندی قبل برای فرد اهمیت داشت، به شدت کاسته شد. امروز مشاهده عکس خصوصی خانواده، مراسم عقد، گردش و … در اینستاگرام به امری عادی تبدیل شده و گاها افراد به خصوص در سنین پایین تر برای بیشتر دیده شدن و جذب لایک و کامنت، به سمت الگوبرداری از مدل های غربی حرکت می کنند. روند کم شدن پوشش به گونه ای که گویی فرد در میان اعضای نزدیک خانواده حضور دارد، از مهمترین تاثیرات جانبی حضور در این فضا است.
برخی دیگر نیز که الزامات و محدودیت هایی در گذاشتن عکس های شخصی دارند، با متن ها و تعاملات شان با دیگر کاربران، به محو کردن فضای حیای عمومی اهتمام دارند.
همسان سازی
اینستاگرام یكی از پر مخاطب ترین شبكه های اجتماعی در كشور ماست. یكی از دلایل محبوبیت این شبكه، جلوه های بصری آن است كه به آن اشاره شد. دلیل دیگر فراگیر شدنش هم دوربین های دیجیتال ارزان قیمت با كیفیت بالاست كه توانسته یك استودیوی عكاسی را در یك جعبه به اندازه كف دست بسته بندی كند.
تاثیر دیگر اینستاگرام مبنی بر همسان سازی علایق بود. یک جور فکر کردن و یک جور دیدن دنیا، فرصت مناسب تری برای نسخه پیچی ایجاد می کند و به تبع حکومت بر افکار عمومی راحت تر خواهد بود.
اینستاگرام به عنوان یکی از ابزارهای تغییر ذائقه مخاطب، توانست مرزهای فرهنگی را از بین برده و یکسان سازی زیست اجتماعی و تشکیل شهروند جهانی کمک کند.عکس های متعدد از یک شیوه لباس پوشیدن، یک سبک غذا، یک پدیده جهانی در سطح مجازی و … در راستای این همسان سازی بود. با تداوم این روند، الگوی سبک زندگی همانی خواهد شد که به اهداف سیاسی و اقتصادی غرب، نزدیک است. زیرا مخاطب خود را ملزم به رفتار در این الگوها و چارچوب ها می داند.
کسب لذت بیشتر، هدف زندگی در اینستاگرام
در اینستاگرام اهداف در حوزه کسب لذت بیشتر قرار می گیرند. فرد همواره تصاویری از لحظات خوب، مهمانی، مسافرت، کافه گردی، گشت و گذار در شهر و یا متعلقات خود را قرار می دهد. کسب لذت بیشتر، مهمترین هدف در اینستاگرام شناخته می شود. چندی قبل که صفحه ای با نام «بچه پولدارهای تهران» در اینستاگرام تاسیس شد که در آن قصد داشتند تمایز تفریحات و خوشگذرانی هایشان از دیگران نشان دهند.
تمایزبخشی به طبقه اجتماعی و بازنمایی از تفریحات منحصر به فرد، همسان سازی سبک پوشش و آرایش برای قرار گرفتن در گروه های خاص از دیگر پیامدهای منفی اما رو به رشد در اینستاگرام است.
قهرمانان بی نام اینستاگرام
در حلقه عکس دوستان اینستاگرامی، مورد سند واقع شدن اهمیتی فوق العاده دارد و فرد برای خوشایند مخاطب، متحمل وقت گذاشتن برای تهیه عکس مناسب و ویرایش آن می شود. استفاده ابزاری از خود، بخصوص در بین کاربران زن، بیشتر به چشم می خورد. زنانی که تنها با استفاده از جسم زنانه و رنگ و لعاب مدل های غربی سعی در جمع کردن مخاطب دارند.
می توان این برهه از ارتباطات جهانی را دوران انتقال قدرت سخت به نرم خواند. تنها راه افزایش قدرت و حضور فعال در عرصه بین الملل استفاده از دیپلماسی فرهنگی و تکوین خودباوری به صورت خلاقانه، منسجم و معطوف به هدف است.
منابع: همشهری/ گرداب