حنا که پشت لاک ها رنگ باخت…

رومی ها از چربی گوسفند و خون گاو نر، ترکیبی برای لاک ناخن می ساختند. هنگامی که استفاده از لاک در بین زنان دربار رایج شد، این هنر به سرعت پیشرفت کرد و به آن نقاشی و طراحی بر روی ناخن افزوده شد.

دست ها و ناخن ها به عنوان یکی از بخش های بدن که در زیبایی تأثیر دارند همیشه مورد توجه بوده و هستند. به همین دلیل در همه دوران ها زنان تلاش می کردند تا دست هایی زیبا داشته باشند. البته این تلاش تنها مختص به زنان نبوده، بلکه زیبایی دست ها برای مردان نیز مهم بوده است. به عنوان مثال جنگجویان بابل پیش از رفتن به میدان جنگ، چندین ساعت صرف تمیز کردن و رنگ زدن دستان و ناخن های خود می کردند. البته این سنت در هر کشوری متفاوت بود.

مثلا در هندوستان زنان از حنا برای رنگ کردن ناخن های خود بیشتر استفاده می کردند ولی در بابل استفاده از رنگ ناخن بین مردان رواج داشت. مردان بابلی برای رنگ کردن دست ها و ناخن های خود از سرمه استفاده می کردند. برخلاف چین، مصر و بابل، استفاده از لوازم آرایش و رنگ کردن ناخن در روم برای مردان مجاز نبود و مردانی که اقدام به انجام این کار می کردند، منحرف شناخته می شدند. آنان فقط می توانستند اندکی رنگ صورت خود را به نشانه تندرستی روشن تر کنند.

همچنین افراد بسته به نوع طبقه اجتماعی شان از وسایل گوناگونی جهت تزیین دست ها و ناخن هایشان استفاده می کردند. در بابل و هندوستان تمامی طبقات اجتماع می توانستند از رنگ دست و ناخن استفاده کنند. سرمه در رنگ های مشکی و سبز تهیه میشد. اشراف زادگان و نجیب زادگان از رنگ مشکی و افراد عادی از رنگ سبز استفاده می کردند. آنان دست های خود را از پایین ترین قسمت انگشت تا انتهایی ترین بخش ناخن رنگ می زدند.

اما در چین استفاده از آن، تنها برای طبقه اشراف مجاز بود. اشراف زادگان، از یک پوشش فلزی تزیین شده برای محافظت از ناخن های بلند، بر روی انگشتان خود استفاده می کردند. جنس این پوشش بسته به توانایی مالی آن ها از طلا، نقره و یا برنز بود و بر روی آن حکاکی های زیبایی انجام می شد که گاهی سنگ های قیمتی زینت بخش آن بود. در واقع ناخن بلند نشانه ثروت و بیانگر این نکته بود که این فرد نیازی به انجام کارهای روزمره ندارد!

سرآغاز هنر طراحی ناخن و لاک زدن 

اگر منظور از لاک همان مفهومی باشد که امروز به ذهن ما می رسد: ”مخلوط رنگی جهت رنگ کردن ناخن” می توانیم چین را بعنوان خاستگاه لاک بشناسیم. اما لاک در مفهوم قدیم خود: ”رنگ دست ها و ناخن ها” قدمتی بسیار بیشتر از تمدن چین دارد.
برای رنگ کردن ناخن ها، رومی ها ترکیب بسیار متفاوتی نسبت به دیگر تمدن ها ابداع کردند. آنان از چربی گوسفند و خون گاو نر، ترکیبی برای لاک ناخن می ساختند. هنگامی که استفاده از لاک در بین زنان دربار رایج شد، این هنر به سرعت پیشرفت کرد و به آن نقاشی و طراحی بر روی ناخن افزوده شد. سپس با استفاده از گرد طلا و نقره بر ناخن های رنگ شده، آن را درخشنده تر و فاخرتر جلوه می دادند. حتی از سنگ های گرانقیمت نیز برای تزیین بر روی آن استفاده می کردند.

بعد از شناخته شدن خواص گیاهانی مثل حنا کم کم ترکیبات عجیب و غریب و خطرناک جای خود را به ترکیبات گیاهی دادند و ملل مختلف برای رنگ کردن موها، و طراحی روی دست ها و ناخن هایشان از این گیاه استفاده کردند.

حنا؛ گیاهی برای رنگ کردن دست ها 

در بین تمام رنگ هایی که برای تزیین از زمان گذشته استفاده می شده است، حنا به دلیل خواص ویژه ایی که دارد بیشتر مورد توجه قرار گرفته شد. این گیاه از زمان ‏های بسیار دور به عنوان یک نوع رنگ شناخته شده است و یکی از قدیمی‏ ترین ترکیبات آرایشی و بهداشتی در جهان به شمار می‏ رود. زنان مصری نه تنها موها بلکه انگشتان و کف دست و پاهای خود را نیز با حنا رنگ می‏کردند در چین و هند نیز حنا از دوران بسیار دور شناخته شده بود در هند ناخن ها و انگشتان عروس‏ ها را با حنا رنگ می‏ کردند.
در اسلام نیز خضاب کردن به وسیله حنا هم از باب زیبایی و آراستگی و هم از جهت خواصی که این گیاه دارد، بسیار سفارش شده است. پیامبر خدا صلى االله علیه و آله و سّلم دریافت که فرموده اند: خرج کردن یک درهم براى خضاب، برتر از خرج کردن یک درهم در راه خداست. (الکافی ۶ / ۴۸۲ / ۱۲)
در فرهنگ اسلامی خضاب کردن به معنای رنگ کردن موی سر و صورت و همچنین دست و پا با استفاده از گیاهانی همچون حنا و وسمه است. ماده اصلی ای که برای خضاب استفاده می شود، حناست، خیلی وقت ها این واژه مترادف با حنا بستن به کار برده می شود.

خواص گیاه حنا 

عصارۀ برگ های این گیاه به عنوان ضد گرفتگی عضلانی دستگاه گوارشی به کار می‌رود. در بعضی نواحی، گرد برگ حنا، برگ هلو و برگ تانن‌دار گیاهان مختلف را مخلوط کرده و برای رفع اگزما و جلوگیری از تعریق دست و پا بدان می‌مالند.

یکی دیگر از خواص حنا، خاصیت نرم کنندگی و ضد آفتاب آن است؛ به همین دلیل در فرآورده‌های آرایشی- بهداشتی، در سال‌های اخیر از آن استفاده می‌شود و جهت ترک خوردگی پوست، به خصوص دست و پا موثر است.

مردم کشور ما هم به دلیل خواص این ماده و تأکید به استفاده از آن در احادیث و روایات از این گیاه استقبال کرده و حتی آن را در آداب و رسوم خود مانند حنابندان جای دادند. اما با گذشت زمان و تولید رنگ ها و لاک های شیمیایی استفاده از حنا در زندگی ها کمرنگ شد.

لاک جای حنا را گرفت

چینیان قدیم در ترکیب رنگ ناخن ها از ترکیباتی طبیعی همچون: سفیده تخم مرغ، موم زنبور عسل، رنگ سبزیجات و ژلاتین استفاده می کردند. در مصر باستان، بنا به طبقه اجتماعی، رنگ لاک های مورد استفاده نیز متفاوت بوده است. طبقات اجتماعی پایین تر از رنگ های کمرنگ و تقریبا بی رنگ و طبقات مرفه تر از رنگ قرمز برای تزئین ناخن های خود بهره می گرفتند.
با پیشرفت تکنولوژی و مشخص شدن خواص شیمیایی مواد، زمینه های تولید انواع لاک ها ایجاد شد. برخی تولید کننده ها با ترکیب انواع و اقسام مواد شیمیایی و بدون در نظر گرفتن مضرات آن ها اقدام به تولید لاک ناخن در رنگ های مختلف کردند. سال ها بعد و پس از آزمایش های فراوان، آسیب هایی که این مواد به بدن انسان می زنند مشخص شد اما متأسفانه علی رغم مضراتی که این محصول داشت روز به روز بازار تولید و فروش آن داغ تر شد.

حنا را به خانه هایمان برگردانیم 

تجربه ثابت کرده که همه انسان ها اگر در مسیر اشتباهی قدم بگذارند بعد از گذشت زمان به نقطه اول بر می گردند و راه را دوباره شروع می کنند. به عنوان مثال سالیان پیش علم طب سنتی توسط مردم کشورهای مختلف از جمله ایران کنار گذاشته شد و استفاده از انواع و اقسام داروهای شیمیایی جای داروهای گیاهی را پر کرد.

کم کم اثرات داروهای شیمیایی مشخص شد و مردم فهمیدند که گرچه بیماریشان به ظاهر با این داروها سریع تر بهبود پیدا می کند اما این داروها در واقع آسیب های جبران ناپذیری به بدن آن ها وارد می کند. به همین جهت دوباره داروهای گیاهی و طب سنتی احیا شد و مورد استقبال مردم نیز قرار گرفت.

با توجه به تجربه ایی که در طب سنتی به دست آمده ما امیدواریم که روزی استفاده از حنا نیز مجددا احیا شده و حنا جایگزین انواع لاک های شیمیایی شود.

منبع : با حجاب