بزرگترین روستای تاریخی آذربایجان شرقی
روستای تاریخی لیقوان
یکی از بزرگترین، پرجمعیت ترین و بزرگترین روستاهای آذربایجان شزقی که در دره ای باصفا و دامنه کوههای سهند واقع شده است، روستای تاریخی لیقوان می باشد که یک جاذبه گردشگری بی نظیر است .
طبق نوشته محققان و مورخان تاریخی سابقه روستای تاریخی لیقوان به قبل از اسلام بر می گردد ، این روستا که یکی از روستاهای آذربایجان شرقی است، در 36 کیلومتری شرق تبریز و 24کیلومتری جنوب شهرستان باسمنج در دامنه کوه سهند قرار گرفته است که پس از گذر از روستاهای هروی و بیرق روستای لیقوان که منطقه تاریخی و خوش آب و هوا است واقع شده است.
این روستا در مکانی بن بست قرار گرفته که بعد روستا در قسمت جنوبی این منطقه بزرگترین مراتع برای چرای گوسفندان و دره ای بزرگ که به اصطلاح محلی به آن ممد دره می گویند برای زندگی ایلات و عشایر است که در واقع این دره مرز روستا با ایلات و عشایر این منطقه است.
دره سبز لیقوان با آب و هوای کوهستانی و خنک و آب گرم معروفی که دارد، مهم ترین بهانه ای است که باعث شده به این منطقه لقب دره بهشت را بدهند.
آب گرم لیقوان که از تغییرات زیرزمینی و بقایای آتشفشان خاموش کوه های سهند به وجود آمده است،در مجموع چند رودخانه را تشکیل می دهد و در کنار همین رودخانه آبهای گوارایی از دل زمین میجوشد که به دلیل شرایط اقلیمی یکی از بهترین و غنیترین آبهای معدنی این سرزمین است. در پای همین رودخانه چند کوه استوار و باصلابت نیز وجود دارد که همان رشته کوههای سهند است که نامش میان کوههای ایرانزمین نگین سبزی است.
لیقوان در کنار رودخانه مهران رود و کوه های سر به فلک کشیده سهند جا خوش کرده است. پوشش گیاهی بی نظیر این منطقه و وجود گیاهان دارویی با خواص زیاد از جمله پونه، بابونه، قارچ و… منجر شده علاوه بر استفاده مردم محلی از این گیاهان دارویی از شیر گوسفندان این منطقه به دلیل استفاده از همین پوشش گیاهی پنیر سفید ، تمیز و خوشمزه ای به عمل بیاید که به صراحت می توان گفت در خاورمیانه بی نظیر است و شهرت پنیر لیقوان به دلیل همین خاصیت بی نظیر است.
به دلیل این که دامداری در لیقوان رونق خوبی دارد محصولات لبنی باکیفیتی نیز تولید میشود که پنیر آن سرآمد همه محصولات است. در این منطقه حدود 10 کارخانه پنیرسازی فعال است و در سال صدها تن پنیر از شیر خالص گوسفندان محلی تولید می شود که به سراسر استان آذربایجان شرقی و تهران صادر می گردد، همچنین طی چند سال اخیر جشنوارهای به نام «پنیر لیقوان» در روستای لیقوان برگزار میشود.
از جمله مکان های دیدنی روستای لیقوان آب گرم( ایسّی سو)،در جنوب شرقي روستا و در کنار رودخانه ليقوان چندین آبگرم کوچک و بزرگ به نامهای طوله سر، بارالی و باغچه قره وجود دارد که با پیوستن این سه رود کوچک رودخانه لیقوان شکل می گیرد که بنا به تجارب مردم در رفع نارساييهاي گوارشي مؤثراند.با توجه به این که تا نزدیکی آبگرم، راه آسفالت شده است، در فصل تابستان گروه کثيري از روستاييان و ايلات و عشاير منطقه، همچنين گردشگران غيربومي براي مداوا و استفاده از چشمههاي معدني ، اطراف آبگرم خيمه و خرگاه برپا ميکنند. یکی از عجایب این منطقه در این است که در دو طرف رودخانه، آب گرم وجود دارد در حالی که از وسط آن ها رودخانه ی بسیارخنک و گوارای لیقوان می گذرد.
دره ليقوان( لوان دره سی) یکی دیگر از جاذبه های این روستاست که به دليل داشتن رودخانه و انواع چشمه ها و جنگل ها و درختان و طبیعت بکر، یکی از معروف ترین تقرّجگاه های اطراف تبریز و از مهمّ ترین قطب گردشگری استان به شمار می رود. این درّه در شرق روستاي سفيدهخوان قرار دارد. رودخانهی لیقوانچایی با عبور از میان این دره باعث به وجود آمدن تفرجگاهی بسیار زیبا و نیز عملآوری مرغوبترین پنیر خاورمیانه شده است. حواشي ليقوان چاي که از دامنههاي شمالي رشته کوه سهند سرچشمه ميگيرد،چشمه سارهاي متعددي از درههاي شرقي و غربي ليقوان به آن ميپيوندد و رودخانه پرآبي را تشکيل ميدهند، جريان رودخانه از جنوب به شمال است و اراضي روستاهاي سفيدهخوان،لیقوان،بیرق و هروی و… را آبياري ميکند. حواشي سرسبز اين رودخانه تفرجگاه بهاري و تابستاني مردم تبريز و ديگر گردشگران است.
طبیعت بکر، کوه ها و صخره های هرمی و مخروطی شکل و تونل های سنگی دست ساز بی شمار زیر زمینی( همچون کندوان اسکو) در این روستا وجود دارد، حفره ها ،غارها،آغل ها،اتاقک ها، تونل ها و دالانهایی در دل کوه ها و در زیر خانه های مسکونی که از جنس سنگ کران است توسط مردان قدیمی و قوی پنجه ی لیقوان کنده شده است که کاربرد فراوان دارند. در زمان قدیم مردم از دست یاغیان و چپاول گران در آن ها مخفی می شدند ولی امروزه بعضی از آن ها بعنوان انباری خصوصا نگهداری پنیر و بعضی هم محل نگهداری گوسفندان است. این غارها و دالان های سنگی در تابستان خنک و در زمستان گرم هستند.
این روستا حالت پلکانی دارد و جزء روستاهای منحصر به فرد است، طبق گفته های تاریخ نویسان این روستا در گذشته ها متعلق به حاج احتشام الدوله لیقوانی بود که در سال 1924 افراد فرقه دمکرات به این مطقه حمله کردند و ارباب و پسرانش را کشتند، ساختمان اربابی نوع معماری قاجاری بود که اوایل انقلاب، توسط برخی افراد تاحدی تخریب شده بود ولی طی سالهای اخیر توسط میراث فرهنگی استان، بازسازی شده است.
روستای لیقوان همانند روستای تاریخی کندوان دارای جایگاه تاریخی و گردشگری ویژه ای دانست. جاده ارتباطی لیقوان( تبریز) از مسیر دروازه تهران شهر تبریز شروع می شود و بعد از گذر از شهر باسمنج و روستاه های هروی (هربی) بیروق (بره) به روستای لیقوان می رسد.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان