چاپ قلم کار

قلم کاری

نحوه ابتدایی چاپ قلم کاری به این شکل بوده که از ابتدا با قلم روی پارچه‌های پنبه‌ای (احتمالا ابریشمی) طرح‌های مورد نظر را نقاشی کرده و سپس با مواد شیمیایی ویژه‌ای نسبت به تثبیت رنگ‌ها اقدام می‌کرده‌اند.
لیکن به دلیل فقدان هماهنگی لازم بین نقوش ونیز از آنجا که این کار مستلزم صرف وقت فراوانی بود ،تکامل تدریجی قلم کار سازی باعث شد تا برای دسترسی به تولید بیشتر و نیز ایجاد هماهنگی و یکنواختی نقوش استفاده از مهره های چوبی ،جایگزین استفاده از قلم می‌شود وجهت فراهم آمدن امکان استفاده عمومی ‌از پارچه های چاپ  قلم کار ی بر روی کتان ، چلوار ، کرباس و سایر انواع پارچه نیز رواج یافت .

اکثر مردم کشور مصرف کننده پارچه‌های چاپ قلم کاری بودند و ضمن استفاده از این پارچه برای تهیه انواع پوشاک به عنوان پرده ،سفره ،سجاده ،رویه لحاف ،بقچه ،سوزنی حمام ،رویه پشتی ، دستمال و کتیبه‌هایی برای تزئین مجالس سوگواری  و… نیز از آن استفاده می‌کردند و بخشی از تولیدات نیز به خــــارج از کشور صــــــادر می‌شود .

برای تهیه قلم کاری نقوش مورد نظر به تفکیک رنگ و حداکثر چهار رنگ بر روی چوب‌هایی مانند :چوب گلابی و زالزالک تراشیده می‌شود و سپس رنگ‌های مورد نظر مصرف می‌شود .

برای آماده سازی پارچه به منظور رنگرزی این چاپ ،ابتدا آن را مدتی در آب روان و فراوان شستشو داد ،تا آهار و مواد زائد موجود در پارچه از آن خارج شود .

چنین پارچه‌ای نیازمند سفیدگری نیز هست وبه همین دلیل لازم است پس از شستشو روی زمین شنی پهن و مرتبا به وسیله‌ای بر روی آن آب پاشیده شود تا پس از مدتی بر اثر تابش نور خورشید به رنگ کاملا سفید در آید .

گاهی نیز قلم کار سازان ترجیح می‌دهند زمینه پارچه بر رنگ زرد درآورند و برای این کار معمولا پارچه شسته شده را در تغارهای مخصوص که محتوی محلول گرد پوست انار و هلیله با آب است فرو می‌روند وبه این ترتیب به آن رنگ زمینه زرد می‌دهند .

در مرحله تولید استاد قالب را ابتدا به رنگ سیاه آغشته کرده و در آن را در نقطه مورد نظر بر روی پارچه می‌نشاند وبا ضربه مشت باعث انتقال نقش از روی قالب بر روی پارچه می‌شود .سپس رنگ قرمز به شیوه فوق الذکر چاپ وبعد از خشک شدن رنگ پارچه شستشو داده می‌شود تا رنگ های اضافی از آن خارج شود .

برای تثبیت رنگ‌های قلم کار به ازای هر هزار متر پارچه مقدار 12 کیلوگرم پوست انار سائیده وحدود 90 کیلو مغز روناس را در داخل پاتیلی که در حال جوش است ریخته وآن را هم می‌زنند تا کاملا مخلوط شود . ‌آنگاه پارچه‌هایی که رنگ آمیزی و شستشو شده داخل پاتیل ریخته و کماکان عمل حرارت دادن ادامه می‌یابد .

نحوه جوشاندن پارچه‌های قلم کار به این صورت است که پارچه‌ها قطعه قطعه داخل شده و به وسیله چوب‌های بلند زیرورو می‌شود تا محلول حاصل در تمامی نقاط پارچه نفوذ کند و بعد از اتمام کار پارچه‌ها را مجددا قطعه قطعه خارج کرده و در شرایطی که عمل تثبیت رنگ خاتمه یافته مجددا پارچه شستشو داده می‌شود و بر روی شن پهن ومرتبا روی آن آب پاشیده تا زمینه کرم پارچه سفید شود .

 بُته جقه ،بُته ترمه ،دالبر ،درهم ریزه ،بند اسلیم ،حاشیه پهلوی ،گلدان ،سرامیكی ،حلقه های ،سلطنتی،چهار بُته امیری ،سروی و برخی نقوش حیوانی مانند طاووس ،شیر و پرنده .

اختصاصی زن امروزی