مواد اولیه در خاتم سازی
در خاتم سازی مواد اولیه زیر به کار می آید که بر چند نوع است:
انواع چوب، استخوان، مفتول های فلزی، صدف، نخ پرک، سریشم، لاک
الف: انواع چوب
– آبنوس
در قدیم برای تهیه مثلث های سیاه رنگ در خاتم سازی از چوب آبنوس استفاده می شد،این چوب استحکام زیادی دارد و بدین سبب قیمت آن گران و در بازار کمیاب است،این چوب که اکثرا از هندوستان تهیه می شود، به تدریج به علت گرانی و مشکلات حمل ونقل بازار خود را از دست داد به طوری که امروزه خاتم سازان به ندرت از این چوب استفاده می کنند.
– فوفل
در اثر گرانی و کمبود چوب آبنوس به تدریج خاتم سازان از چوب فوفل برای رنگ های سیاه و قهوه ای تیره استفاده کردند. در حال حاضر، چوب فوفل نیز کمیاب شده و خاتم سازان برای بدست آوردن این چوب از میز و صندلی های قدیمی که از چوب فوفل ساخته شده و دیگر اشیایی که چوب فوفل در آنها به کار رفته است، استفاده می کنند زیرا این چوب هم بیشتر در هندوستان یافت می شود. استفاده از چوب فوفل بیشتر در قسمت حاشیه خاتم رایج است.
– گردو
در حال حاضر، اکثر خاتم سازان از چوب گردو برای تهیه مثلث های سیاه رنگ استفاده می کنند. بدین صورت که پس از بریدن مثلث ها آن ها را با رنگ های شیمیایی به رنگ سیاه در می آورند.
– بقم
سابقا خاتم سازان برای تهیه مثلث های قرمز رنگ از چوب بقم استفاده می کردند. چوب بقم دارای رنگ طبیعی قرمز است و در ضمن استحکام بیشتری نسبت به انواع مشابه دارد. این چوب در حال حاضر کمیاب و گران قیمت است و در هند یافت می شود.
– عناب
در اثر کمبود و گرانی چوب بقم خاتم سازان به جای آن از چوب عناب که رنگ قهوه ای روشن مایل به قرمز دارد، استفاده می کنند. پوسته این چوب به رنگ زرد است. چوب عناب بیشتر در خراسان، شیراز و اطراف، یزد و اطراف آن، قم، چهارمحال و بختیاری یافت می شود و این چوب را اکثرا با رنگ شیمیایی به رنگ قرمز درمی آورند.
– نارنج
چوب نارنج به رنگ طبیعی قهوه ای روشن است که پس از بریدن مثلث آن را با رنگ های شیمیایی به رنگ های زرد و سیاه و قرمز در می آورند و در خاتم به کار می برند. این چوب اکثرا در شیراز و مازندران یافت می شود.
– افرا
رنگ طبیعی این چوب قهوه ای است و پس از بریدن مثلث های خاتم آن را با رنگ های مصنوعی و شیمیایی به رنگ قرمز یا زرد در می آورند.
– تبریزی
این چوب بسیار نرم و رنگ آن سفید است. قسمت پشت خاتم در واقع آستر آن از این چوب تهیه می شود. به علت نرمی و انعطاف پذیری برای آستر استفاده می شود.
– شمشاد
استحکام زیادی دارد و رنگ طبیعی آن زرد است و در مناطق سرسبز جنگلی مازندران یافت می شود.
ب: استخوان
– عاج
سابقا برای تهیه رنگ سفید در خاتم از عاج فیل استفاده می کردند و در حال حاضر به علت گرانی کمتر در خاتمکاری به کار برده می شود. در حال حاضر بیشتر از عاج مصنوعی استفاده می کنند.
– شتر
رنگ طبیعی آن سفید است. مقاومت ابزار خوری بسیار خوب رنگ پذیری و چسب خوری مناسب از جمله ویژگی های آن است.
– اسب
رنگ طبیعی آن سفید کدر است و رنگ پذیری آن از استخوان شتر بیشتر است.
ج: مفتول های فلزی
در خاتم جهت تهیه رنگ زرد طلایی از مفتول های برنجی استفاده می شود که این مفتول ها را به وسیله دستگاه نورد با مقطع مثلث در می آورند. قطر این مفتول ها با با اعداد زوج مشخص می شود که هر چه عدد بالاتر باشد مفتول نازکتر است.
د: صدف
در خاتم های درجه یک و عالی از صدف نیز برای تامین رنگ سفید براق استفاده می شود. به کار بردن صدف در خاتم موجب زیبایی و بهتر شدن کیفیت خاتم می گردد. اما به سبب گرانی قیمت و کمیابی کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
ه: نخ پرک
در تهیه خاتم برای پیچیدن مثلث ها و گلها از نخ هایی استفاده می شود ،که ضخامت انواع آن با یکدیگر متفاوت است.
و: سریشم
در تهیه خاتم برای چسبیدن خاتم بر روی ظروف و اشیای گوناگون استفاده می شود. از پیه پای گوسفند یا گاو به دست می آید و خاصیت چسبندگی بالایی دارد.
ز:لاک
برای پرداخت سطح خاتم در سه نوبت استفاده می شود،در نوبت اول از موادی چون تینر و کیلر به نسبت 60به40 ، نوبت دوم و سوم به نسبت50 .
اختصاصی زن امروزی
یک فروشگاه معرفی کنید که انواع چوب خاتم را بفروشد ممنون